مهدی فرهمند

«قصه یک کوچ اجباری»
ارتفاع پست بی شک از مهمترین آثار سینمای ایران در دهه هشتاد است.ابراهیم حاتمی کیا پس از فیلم خوب«روبان قرمز» وفیلم بد «موج مرده»،با فیلمنامه ای از اصغر فرهادی وبر اساس یک داستان واقعی،ارتفاع پست را جلوی دوربین میبرد.حاتمی کیا درساخت دوازدهمین اثرش،دست به یک تغییر مهم در انتخاب بازیگر اصلی فیلم میزند وبا کنار گذاشتن بازیگر محبوبش(پرویز پرستویی)،نقش اول فیلم را به حمیدفرخ نژاد میسپارد.بازیگر مستعد خوزستانی که پیشتر در «عروس آتش» خسرو سینایی،حسابی خوش درخشیده.با شروع فیلم،از عزم قاسم(فرخ نژاد) برای انجام یک سفر مطلع میشویم.در ادامه اما فیلمساز،با نشانه هایی به ما می فهماند که این یک سفر عادی نیست!جایی که قاسم،مدارکش را دور می اندازد و درواقع هویتش را ازبین میبرد.سپس سکانس پنچرشدن چرخ ماشین،خبر از سفری سخت وشاید بی بازگشت میدهد.قاسم دراین سفر پرمخاطره،با وعده و وعید،خانواده اش رانیز همراه خود میکند.در ادامه،قصه این سفر به هواپیماربایی خانوادگی می انجامد!در این لحظات یک اکشن قوی وپرهیجان را شاهد هستیم که تا آن زمان،نمونه اش را درسینمای ایران،سراغ نداشتیم.در دل تمام این اتفاقات ریز ودرشت که بسیار عالی وهوشمندانه طراحی شده،فیلمساز حرفهای مهمی را بیان میکند.جملاتی بسیار صریح وبی پرده در نقد حکومت!که البته به شنیدنشان از زبان ابراهیم حاتمی کیا در آژانس وکرخه وروبان عادت داشتیم اما نه به این وضوح!از نقد بیکاری ومحرومیت مردم مظلوم خوزستان،تا شلاق خوردن جوانان،بی عرضگی برخی مسئولین،جناح بندیهای سیاسی و...
ارتفاع پست از نظر شخصیت پردازی بسیار عالیست،حتی بهتر از آژانس شیشه ای.دراین فیلم باهمه نوع شخصیت مواجه هستیم،حتی تیپ هم داریم!رضا شفیعی جم(درنقش ابوالفضل).بازیگر طنزی که ازآثار مهران مدیری آمده وبار طنز فیلم حاتمی کیا را بر دوش دارد.اما پرداخت کاراکترش به قدری به جا ودقیق است که نه به لودگی میرسد،نه بیرون میزند.بازی سایر بازیگران ارتفاع هم قابل توجه است.فرخ نژاد که عالیست.لیلا حاتمی مثل همیشه درخشان است.اما نکته بارز وسرآمد فیلم،گوهر خیراندیش است!بازی گوهر خیراندیش درنقش یک مادر رنجدیده ودردمند خوزستانی بی نظیر است وحتی میتوان گفت تا همین حالا هم بی رقیب!میزانسن ودکوپاژ چنین فیلم پر بازیگری،آنهم در یک فضای بسیار محدود،بسیار سخت وحساس است که حاتمی کیا،به واسطه تجربه درخشانش در آژانس،به خوبی از پس آن برآمده.فیلمبرداری خوب،موسیقی خوب وبه جا،طراحی صحنه بسیارخوب ازدیگر نقاط قوت ارتفاع پست محسوب میشوند.تنها نکته ای که تاحدی میتوان به آن خرده گرفت،پایان بندی فیلم است که اتفاقا محل مناقشه و بعدها قهر وجدایی «اصغر» از «ابراهیم» هم شد!!فرهادی معتقد بود پایان فیلم باید باز بماند!اما حاتمی کیا چنین اعتقادی نداشت!و دست آخر،حرفش را به کرسی نشاند و هواپیمای ارتفاع پست را در ناکجاآبادی بر زمین نشاند!دقیقا نمیتوان گفت حق با چه کسی بود؟اما به جرات میتوان گفت،سکانس تولد نوزاد با مشت گره کرده در پایان فیلم،از بهترین وبیاد ماندنی ترین لحظه های تاریخ سینمای ایران است.