بسط عقل: قسمت دوم آری رشد عقل بدون اول) خود بنیادی آن دوم) وابستگی آن به نقل غیر ممکن است. مشکل عقل اهل کلام این است که هیچ وقت رشد نمی‌کند و لذا شما میبیند همان پرسشی که مثلا ۴۰۰ سال پیش برای حوزه های علمیه مطرح بوده همچنان مطرح است. عقل مذهبی که حوزه های علمیه متکفل آنند همواره در گوشه ای از تاریخ مانده و امکان حرکت و بسیط شدن ندارد. با این پیش فرض که «ما تجسم عقلانیت را در نقل داریم پس ما را به عقل چه کار؟» حوزیون در مجموع به شدت احتیاطی با عقل روبروی میشوند، غافل از اینکه عقل تنها وقتی از نقل اعلام برائت کرد میتواند نقل را در آغوش بگیرد. برای همین است که به درستی ایت الله جوادی آملی نیز حوزیون را به خواندن دکارت و هگل و هایدگر تشویق کرده است. مواجهه ما با غرب از این جهت حائز اهمیت است که غرب غایت عقل خودبنیاد را تجربه کرده و این برای ما فرصتی بی نظیر است. گویی غرب برای ما مثل نمایشگاهی است که در آن آخرین دستاوردهای عقلی به نمایش در آمده است، عقلی که البته به خاطر انفصالش از نقل به درجا زدن و تکرار افتاده است. حال ما میتوانیم در این نمایشگاه قدم زده با از آن خود کردن دستاوردهای عقلی و آغشته کردن حفره های آن با نقل به بسیط شدن عقل خودمان و جامعه جهانی کمک نماییم. این دقیقا همان اتفاقی است که به بهانه های مختلف کلامی و سیاسی نمی افتاد و مادامی که روحانیت بر سیاق کنونی ادامه دهد ما برده جهان جدید باقی خواهیم ماند. و اما نکته پایانی: زبان مذهب زبان ایجاز و چه بسا استعاره است. همه حقایق آنجاست اما بسط و تفصیل این ایجاز ها جز با عقل خودبنیاد غیر ممکن است. به عنوان مثال پیامبر سفارش کرد "اضربوا بعض الرای ببعض یتولد منه الصواب؛ برخی از آرا را به برخی دیگر بزنید تا رای درست، تولید شود» و یا علی (ع) فرمود: "هرکس استبداد رای ورزد، هلاک می شود." یا قرآن به "شوری" سفارش کرد که ریشه "شار" به معنی در آوردن عسل ناب از کندوست. با استناد به همین چند توصیه کافیست که متفکر مسلمان بتواند یک هستی شناسی ژرفی در باب اهمیت کشف عقلانیت از خرد جمعی، دیالکتیک و گفتگوی های میان فرهنگی احصا کند. اما این مسیر هیچ گاه طی نمیشود و توصیه کشف حقیقت ناب از دل خرد جمعی به محاق میرود. چرا ؟ چون مذهب ما از اساس از عقل هراس دارد. بگذریم که گره خوردن منافع این مذهب با الیگارشی های مسلط مزید بر علت شده و آنرا بیش از پیش "بی عقل" تر کرده است. این ها را این فضا مینویسیم چون معتقدم مشکل هفت تپه و امامی و دلار ریشه در اینجا دارد. جز با نقد عقل! مسلط عدالت‌خواهی هر چه هست تنها یک شوی رسانه ایست.