‏احمدرضا درویش‏
Ahmad Reza Darvish

حماسی سازی که قهر است

سینمای دفاع مقدس که در سال‌های ابتدایی دهه 60 در ایران متولد شد، نسل تازه‌ای از سینماگران را به وجود آورد که برخی از آن‌ها در بدنه سینمای ایران جایگاه شایسته‌ای یافتند. احمدرضا درویش یکی از این گروه سینماگران است که فیلم‌های جنگی وی کیفیت خاصی داشته و از سایر نمونه‌های مشابه، متمایز است. او به‌جرئت یکی از منحصربه‌فردترین کارگردانان ایرانی است. هر چند سال یک‌بار فیلم می‌سازد و هر بار مخاطبانش را غافلگیر می‌کند. خالق آثاری همچون «رستاخیز»، «دوئل» و ... و برنده 2 سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم فجر. فیلم سینمایی «دوئل» به کارگردانی وی در برخی نظرسنجی‌های مردمی به‌عنوان بهترین فیلم دفاع مقدس برگزیده شد.درویش در سال ۱۳۹۳ برای سال‌ها فعالیت فرهنگی، نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر دریافت کرده است.

تحصیلات
 احمدرضا درویش دوم مرداد 1340 در همدان متولد شد. از کودکی علاقه زیادی به سینما داشت و می‌گوید بارها برای تماشای فیلم یا نمایش از مدرسه فرار کرده است. بعدها به عکاسی علاقه‌مند شد و فعالیتش در این حوزه را به‌صورت نیمه‌حرفه‌ای آغاز کرد. در هنرستان هم گرافیک خواند و برای ادامه تحصیل در رشته معماری وارد دانشگاه تهران شد.

اولین فیلم، اولین جنگ
 هم‌زمان با شروع جنگ دست به دوربین برد و عکاسی و فیلم‌برداری را آغاز کرد. پس مدتی هم کارش در سینما را به‌عنوان دستیار آغاز کرد. دستی هم بر قلم داشت و در همان اویل جوانی یکی از نمایشنامه‌هایش «حکایت اول- زنجیرهای ابریشمی» در سالن تئاتر شهر به نمایش درآمد. تنها 23 سال داشت که موفق به گرفتن پروانه ساخت فیلم شد. اولین فیلم‌نامه‌اش «کانی مانگا» توسط سیف‌الله داد کارگردانی شد که همچنان یکی از محبوب‌ترین آثار دفاع مقدس به‌حساب می‌آید. البته احمدرضا درویش بعدها اعلام کرد که آن فیلم برگردانی از فیلم‌نامه‌ای بوده که خودش قصد کارگردانی آن را داشته است. درویش پس از آن از کار با تهیه‌کنندگان سرخورده شد. او با سماجت تمام و پول جمع‌کردن و شراکت با یک نفر دیگر، سرمایه موردنیاز برای ساخت فیلمش را تهیه کرد. سرانجام در سال 1365 اولین فیلم سینمایی احمدرضا درویش با عنوان «آخرین پرواز» به اکران درآمد. «آخرین پرواز» در غالب داستانی هیجان‌انگیز خیانت‌ها و دست‌اندازی‌های منافقین در جنگ تحمیلی را به تصویر می‌کشید و تا حدودی موردتوجه مردم و منتقدین قرار گرفت.

موفقت در فجر
 «ابلیس» و «آذرخش» ساخته‌های بعدی او بودند. اما چهارمین اثرش «کیمیا» در سال 74 بود که نام و آوازه‌ی احمدرضا درویش را بیش‌ازپیش بر سر زبان‌ها انداخت. «کیمیا» با بازی خسرو شکیبایی، بیتا فرهی و رضا کیانیان فیلمی بود بازهم در بستر دفاع مقدس که در 9 شاخه ازجمله کارگردانی، نامزد دریافت سیمرغ بلورین در جشنواره فجر شد. این فیلم همچنین در چندین جشنواره خارجی حضور پیدا کرد. اثر بعدی او «سرزمین خورشید» این بار در 13 شاخه نامزد شد و 7 سیمرغ بلورین را از آن خود کرد. این اتفاق به ترتیب برای «متولد ماه مهر»، «دوئل» و «رستاخیز » هم اتفاق افتاد که از این بین «رستاخیز» با دریافت 9 سیمرغ بلورین پرچم‌دار است. فیلمی که پس از سال‌ها همچنان به اکران عمومی درنیامده است.

مستندسازی
 در سال 1380 احمدرضا درویش با ساخت مستند تبلیغاتی سید محمد خاتمی برای انتخابات ریاست جمهوری وارد حوزه مستند-سیاست هم شد. 4 سال بعد همین وظیفه را در برای نامزدی محمدباقر قالیباف بر عهده گرفت و 88 فیلم تبلیغاتی میرحسن موسوی را ساخت.

سمت‌های مدیریتی
 احمدرضا درویش همچنین فعالیت گسترده‌ای در بخش‌های مدیریتی و آکادمیک سینمایی ایران داشته است. ریاست هیئت‌مدیره مؤسسه فرهنگ تماشاگران ایران از سال ۱۳۷۷، عضویت در هیئت مؤسس موزه سینمای ایران ۱۳۷۷، مدیرعامل خانه سینما ۱۳۷۵–۱۳۷۹، عضویت شورای عالی سیاست‌گذاری خانه سینما ۱۳۷۱–۱۳۷۶، عضویت در شورای مرکزی کانون کارگردانان ۱۳۷۰–۱۳۷۴، دبیر اولین جشن بزرگ سینمای ایران، داور جشنواره‌های فیلم فجر در ۴ دوره و عضویت در هیئت‌داوران یازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های «۱۰۰» ثانیه‌ای، سمت‌های وی در این حوزه بوده‌اند.

رستاخیز
 چند سالی می‌شود که خبری از این فیلم‌ساز مطرح در سینمای ایران نیست. او پس از اتفاقات پیش‌آمده برای فیلم «رستاخیز» اعلام کرد تا این فیلم اکران نشود دیگر در سینمای ایران کار نخواهد کرد. متأسفانه این اتفاق تاکنون نیز افتاده است. این فیلم در ۲ دی ۱۳۹۲ در سینما فرهنگ با حضور برخی اعضای دولت اکران خصوصی شد و در ۱۶ بهمن ۱۳۹۲ در کاخ جشنوارهٔ فجر هم‌زمان با برگزاری سی‌ودومین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. در روز ۲۴ تیر ۱۳۹۴ هم با مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بالاخره به اکران عمومی درآمد. اما ساعاتی پس از آن در پی مخالفت علما و مراجع با محتوای آن و به تصویر کشیدن چهره برخی از پرده سینماها به پایین کشیده شد. فیلمی باعظمت و پرهزینه که در تولید آن از بسیار عوامل مطرح سینمای هالیوود نیز استفاده شده بود، هیچ‌گاه در سینمای ایران به نمایش درنیامد.

قهر با سینما
 درویش در این مورد صریحاً رئیس‌جمهور را مورد خطاب قرار داد و گفت: «چطور شد که از توقف نمایش «رستاخیز» ۱۶ ماه می‌گذرد اما دولت جمهوری اسلامی ایران با دو وزیر فرهنگ نتوانست مشکل آن را حل کند؟» او همچنین درباره اینکه این فیلم تا چه حد متکی به نظرات علمای دینی و مراجع بوده است توضیح داد: «اساساً این فیلم نمی‌تواند بدون مشاوره و تحقیق و تعامل با مراجع ساخته شود. نمی‌خواهم از کسی اسم ببرم اما واقعیت این است که وقت زیادی برای ارائه‌ گزارش و آنچه بنا بود در فیلم اتفاق بیفتد صرف شد. معذورم از اینکه نام کسانی که فیلم‌نامه را خواندند و نظر دادند ببرم اما اساساً چنین کاری بدون نظر افراد شاخص در فقه و شریعت و دین نمی‌تواند ساخته شود.» در آخر نیز او موضع نهایی خود در باب توقیف فیلم را این‌گونه اعلام کرد: «قبلاً هم گفته‌ام که تا وقتی که «رستاخیز» اکران نشود دیگر فیلمی نمی‌سازم به همین دلیل گفتن این حرف‌ها دیگر تکراری است تا ببینیم چه چیز مقدر می‌شود... ما فیلم‌ساز هستیم و دوست داریم فیلم بسازیم. اما این بچه‌ای که بزرگ کردیم مثل یوسفی است که در چاه گرفتار شده است آن‌هم به دست برادران به‌ظاهر دلسوز خود... سرنوشت فیلم در دست صاحبش است و من از هیچ‌کس شکایتی ندارم و همه را به خدا می‌سپارم .»