‏سام قریبیان‏
Sam gharibian

پسر کو ندارد نشان از پدر

سام قریبیان پس از 14 سال با دستی پر به ایران بازگشت. او سینمایی را دوست دارد که به گمانش سال‌هاست در سینمای ایران فراموش شده است. یعنی سینمای قصه‌گو. سام قصه‌هایش را در قالب‌ فیلم‌های هیجان‌انگیز و پلیسی تعریف می‌کند و گاه برچسب هالیوودی بودن به آثارش می‌خورد. «گناه‌کاران» اولین فعالیت او در سینمای ایران پس از مدت‌ها بود. پسر نوشت و پدر ساخت. فرامرز قریبیان حالا در کنار پسرش که سلیقه نزدیکی هم با او دارد، می‌تواند فصل جدیدی از کارگردانی‌اش را آغاز کند. سام قریبیان هم می‌نویسد، هم می‌سازد و هم ‌بازی می‌کند. فیلم‌سازی اولویت اولش است و بازیگری آخر. به هر حال فصل بازیگری کارنامه‌اش خیلی پربارتر از فیلم‌نامه‌ها و کارگردانی‌هایش است. سام تجربه بازی در سینما، تلویزیون، نمایش خانگی و هم تئاتر را دارد. از تأثیرگذارترین بازی‌هایش هم می‌توان به «خط ویژه» و «رهایی» اشاره کرد.

خانواده قریبیان
 سام قریبیان 13 دی 1357 در تهران متولد شد. او و بردارش حاصل ازدواج اول فرامرز قریبیان هستند. مادرشان مینا خیامی مدت‌ها است که از پدر جدا شده است. پدرشان هم که نیازی به معرفی ندارد. به هر حال اگر می‌خواهید بیشتر با فرامرز قریبیان، ستاره پرفروغ سال‌های نه‌چندان دور سینمای ایران آشنا شوید، سری به بیوگرافی او در منظوم بزنید. سام یک برادر به نام بهزاد دارد که در امریکا زندگی می‌کند و به کار طراحی موتورهای بی.ام.دابلیو مشغول است. گویا سام فرزند خلف‌تری بوده و راه پدر را پیش‌گرفته است.

سینما در هفت‌سالگی
 سام قریبیان برای اولین بار در سال 1364 مقابل دوربین کامران قدکچیان برای فیلم «گردباد» قرار گرفت. به‌این‌ترتیب می‌توان گفت فعالیت سینمایی‌اش را در همان هفت‌سالگی آغاز کرد. بعد از آن در چند اثر سینمایی دیگر ازجمله «ترانزیت» و «قانون» نقش‌آفرینی کرد. سام در سال 1376 فعالیتش را در تلویزیون به‌عنوان مجری آغاز کرد. ابتدا در برنامه کودک و نوجوان «بیست» مجری بود و در سال 1377 هم افتتاحیه و اختتامیه جشنواره بین‌المللی کودک و نوجوان اصفهان را اجرا کرد. این آخرین اجرای سام قریبیان و به عبارتی آخرین فعالیت هنری او در ایران بود.

آمریکا
 او وقتی 18 سال داشت در ایران کنکور داد و در رشته مهندسی دانشگاه آزاد پذیرفته شد. اما تصمیم گرفت به امریکا برود. چون معتقد بود امریکا برای تحصیل از هر جای دیگر مناسب‌تر است. به‌این‌ترتیب او نه‌تنها در انتخاب حرفه بلکه در انتخاب مسیر هم راه پدر را پیش گرفت. سام می‌گوید به‌صورت کاملاً مستقل سفر کرد و حتی پول بلیتش را هم از دستمزد مجری‌گری‌اش پرداخت کرد. او تصمیم گرفته بود روی پای خود بایستد. در امریکا هم کسی را نداشت و به‌تنهایی گلیمش را از آب بیرون کشید. جالب اینجاست که ابتدا به آریزونا رفت و تحصیلش را در رشته کامپیوتر آغاز کرد. اما پس از مدتی مغلوب وسوسه سینما شد. او به جنوب کالیفرنیا رفت و توانست لیسانس سینمایش را آنجا بگیرد. دوره فوق‌لیسانس را هم در رشته اقتصاد و سینما به پایان رساند. یک دوره یک‌ساله را هم در آکادمی فیلم نیویورک گذراند. سام قریبیان نزدیک به 14 سال در امریکا زندگی کرد. در این مدت تجاربی را هم به دست آورد. او در گروه تولید یک فیلم هالیوودی به نام «آقای بروکس» حضور داشت. سرانجام هم در اواخر دهه هشتاد پس از پایان تحصیلاتش به ایران بازگشت.

تلخ اما واقعی
 گویا فرزند کوچک فرامرز قریبیان انتظار دیگری از کشورش بعد از دوری چندین ساله داشت. او معتقد است روحیه و اخلاق ایرانی‌ها عوض شده و متأسفانه بدتر شده است. سام می‌گوید: «من در ایران همیشه پز ایرانی بودنم را می‌دادم و از مهمان‌نوازی و مهربانی‌های ایرانی‌ها می‌گفتم. ولی وقتی برگشتیم، خیلی توی ذوقم خورد. به نظرم مردم ایران عبوس‌تر و بداخلاق‌تر شده‌اند.» او شرایط نامناسب اقتصادی را عامل این بدخلقی مردم می‌داند.

نویسندگی و کارگردانی
 و اما ببینیم سام قریبیان پس سال‌ها تحصیل در آمریکا چه در چنته داشت. او فعالیتش در ایران را با فیلم‌نامه‌نویسی از سر گرفت. در سال 1390 «گناهکاران» را نوشت که به اعتقاد خیلی‌ها رنگ و بوی کاملاً هالیوودی داشت. «گناهکاران» فیلمی بود پلیسی به کارگردانی فرامرز قریبیان. آن فیلم شروع خوبی برای قریبیان پسر بود و از استقبال خوبی برخوردار شد. سام برای نگارش آن برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه از جشنواره لوسرن سوئیس شد. او همچنین کاندید دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر هم شد. چهره سام قریبیان پس از مدت‌ها در آن فیلم به‌عنوان بازیگر هم دیده شد. او سه سال بعد یعنی در سال 1393 اولیم فیلم بلند خود را تحت عنوان «360 درجه» ساخت. «360 درجه» را می‌توان شروعی خوبی برای فیلم‌سازی سام قریبیان دانست. فیلمی حادثه‌ای- هیجانی که بیش از پیش دنیای سینمایی او را به مخاطبین شناساند. پس از آن قریبیان دست به تولید درامی جنایی-سیاسی زد. مجموعه «عالیجناب» یکی از متفاوت‌ترین مجموعه‌های ایرانی در سال 1396 پس از یک دوره طولانی تولید، از شبکه خانگی منتشر شد. قریبیان از ستارگان زیادی همچون حسین پاکدل، امیر آقایی، حسین یاری، سحر دولتشاهی، لیلا اوتادی، آزاده صمدی و ... در آن مجموعه استفاده کرد.

بازیگری
 سام قریبیان همیشه گفته که خیلی الکی الکی و برای شیطنت بازیگر شده است و لا غیر. علاقه آن‌چنانی هم به بازیگری ندارد. اما اگر نقش خوبی به او پیشنهاد شود، نمی‌تواند نه بگوید. انصافاً حضور قابل قبولی هم در عرصه بازیگری داشته است. بخصوص در نقش‌های منفی و نامتعارف. او پس از بازگشت به ایران در آثاری همچون «خط ویژه»، «نیمرخ‌ها»، «هایلایت»، «عالیجناب» و مجموعه‌های «رهایی»، «تنهایی لیلا» و «ستارخان» به ایفای نقش پرداخت. سام قریبیان از سال 92 تقریباً هرسال در یک نمایش هم حضور داشته است. او در حیطه تئاتر با کارگردانان مطرحی همچون محمدرضا کوهستانی، نغمه ثمینی، احسان کرمی، فرشته طائرپور و... همکاری کرده است.

فیلم‌سازی مستقل
 سام قریبیان همواره بر استقلالش در فیلم‌سازی تأکید می‌کند. او در مورد ساخت «360 درجه» می‌گوید: «نه وام داشتیم، نه اسپانسر داشتیم. نه نهاد و ارگانی به ما کمک کرد. کاملاً خصوصی ساختیم و ادعا می‌کنم. ما حتی وام هم نگرفتیم. یعنی اگر نفروشه ضرر کردیم.» قریبیان می‌گوید حتی برای تبلیغات در سطح شهر و استفاده از ابزارهای همچون بیلبورد بودجه کافی نداشته‌اند. اتفاقی که برای «گناهکاران» نیز افتاد. «گناهکاران» هم فیلمی بود که عمده بودجه آن از سرمایه شخصی فرامرز قریبیان، فرزند(سام) و همسرش تأمین شد.

سینمای موردعلاقه سام
 سام قریبیان خود را وارث سینمای دهه‌های 60 و 70 می‌داند که در سال‌های اخیر فراموش شده است. او علاقه زیادی به فیلم‌های پلیسی، هیجانی و به‌طور کل قهرمان‌محور دارد. خیلی‌ها این سبک فیلم‌سازی را آمریکایی می‌دانند اما قریبیان معتقد است، این نوع فیلم قصه‌گو است که خودمان هم در دهه‌های 60 و 70 داشتیم. چیزی که در حال حاضر از بین رفته است. قریبیان دلیل گرویدن سینمای ایران به آن سمت را تأثیرگیری بسیار زیاد از سینمای آوانگارد، اروپای شرقی و بلوک شرق می‌داند. حال و هوایی که اصلاً موردعلاقه او نیست. سام قریبیان اظهار می‌کند در سینمای ایران مدت‌هاست در ژانرهای کمدی و کودک هم اثر آن‌چنان خوبی ساخته نشده است.

فیلم‌نامه‌نویسی بی‌دردسر
 از آنجایی که سام قریبیان در هر سه عرصه کارگردانی، نویسندگی و بازیگری فعالیت دارد از این بابت دچار تناقضات جالبی هم شده است. او بیشتر از همه کارگردانی را دوست دارد، ازلحاظ کمیت بیشترین تجربه را در بازیگری دارد، اما با این تفاسیر ترجیحش بیشتر از همه فیلم‌نامه‌نویسی است. اما چرا فیلم‌نامه‌نویسی. او می‌گوید: «در حیطه کارگردانی خیلی بتونم موفق باشم هر سه سال یک‌بار میتونم فیلم بسازم. همین 360 درجه، یک سال و نیم طول کشید تهیه‌کننده براش پیدا کنم. 6 ماه طول کشید پروانه ساخت بگیرم و ... . اما فیلم‌نامه‌نویسی بی‌دغدغس. میشینی خونه، چای می‌خوری، قهوه می‌خوری و می‌نویسی و به کسی کاری نداری. کسی هم رو اعصابت نمی‌ره. هفتاد نفر رو هم نمی‌خواد مدیریت کنی. اون برا تنبلی خوبه. هر وقت خسته میشی میتونی بنویسی ولی پول آن‌چنانی توش نیست.»

حواشی
 مجموعه «عالیجناب» هم مانند اکثر آثار سیاسی و پرسروصدای دیگر با حواشی‌ای مواجه شد. حواشی از جانب خود عوامل گرفته تا قصه فیلم و نشانه‌های آن. مثل‌ اینکه بین سام و تهیه‌کننده اثر هم مشکلاتی پیش آمد و او طی متنی در صفحه شخصی اینستاگرامش از آقای تهیه‌کننده انتقاد کرد. قریبیان نوشت: «در سوپرها پوستر زدن که فلان تاریخ کار بیرون میاد. امیدوارم. پس از دو سال و پنج‌بار تاریخ غلط اعلام کردن توسط تهیه‌کننده. در پوستر فاجعه‌ای که منتشر شده حسین پاکدل، سعید آقاخانی ... و من حضور داریم. اول فاجعه بودن حضور خود من در پوستره. به هیچ وجه نباید عکس من را میگذاشتن، چون میزان نقش من بسیار کوتاهه. (باید مفصل در مصاحبه‌ای توضیح بدم که چرا در دقیق نود مجبور شدم خودم بازی کنم)... دو سال صبر و سکوت کردم. ولی دوستان تعبیر دیگری از این عمل من داشتن. اکنون نوبت حقیقت‌گویی است.»

نکته جنجالی دیگر مجموعه «عالیجناب» ایرادی بود که نکته‌سنج‌ها به پرچم‌های کشور جمهوری اسلامی ایران داشتند. پس از انتشار چند قسمت از سریال، همه‌جا منتشر شد که پرچم‌های ایران در تمام پلان‌ها به‌صورتی قرار گرفته است که واژه الله آن مشخص نباشد. سهوی و تصادفاً در برخی از سکانس این اتفاق هم افتاده بود و آش حاشیه‌دوستان را داغ‌تر می‌کرد. اما سام قریبیان با انتشار عکسی از چند پلان مجموعه که واژه الله کاملاً بر روی پرچم ایران مشخص بود، بر شایعات پایان داد و بهانه‌ای برای کسی باقی نگذاشت.