‏سه رخ‏

«سه رخ» آخرین ساخته جعفر پناهی بحران سه نسل از بازیگران سینمای ایران را هدف قرار داده است. پناهی در این فیلم به روایت نرمی در کارگردانی رسیده است. موضوع فیلم برخورد جامعه‌ای سنتی با هنر سینما به‌ویژه هنرپیشگان زن است که عده‌ای را خانه‌نشین و عده‌ای را ناامید کرده است. در واقع «سه رخ» به یک «فیلم در فیلم» تبدیل شده که از فضاسازی مینی‌مالی نیز برخوردار است و به نظر می‌رسد پناهی در این فیلم به جنسی از میزانسن‌هایی رسیده که در کار‌های استادش « عباس کیارستمی» پیش از این دیده شده است. فیلمی جاده‌ای که عمل برانگیزنده درام در ماشینی اتفاق می‌افتد که دو سرنشین دارد. فیلم با یک ویدئو آغاز می‌شود که اطلاعاتی راجع به دختری می‌دهد‌ که ناکامی او‌ در بازیگری، باعث شده تا خودکشی کند و به‌ همین‌ دلیل این ویدئوی ضبط‌شده را برای «بهناز جعفری» بازیگر سینما می‌فرستد. بهناز جعفری در همان ابتدا به صحت این قضیه یا همان خودکشی مشکوک است، اما جعفر پناهی او‌ را آرام می‌کند که زودقضاوت‌کردن عادلانه نیست و بهتر است به خانه دختر که در روستایی در آذربایجان قرار دارد، بروند تا همه چیز مشخص و شفاف شود، اما تعلیق فیلم‌نامه از آنجایی آغاز می‌شود که دختر خودکشی نکرده و همه را سر کار گذاشته و کسی نیز خبری از او ندارد! تماشاگر در این سفر با دیدگاه‌های متفاوت مردم روستا و تعصبات قومی آنها بیشتر آشنا می‌شود. حتی زاویه دید بازیگر و کارگردان در این سفر عاری از تعصب و ستیز نیست؛ یکی صلح‌طلب و دیگری برافروخته است و همین تضاد عناصرها در زمان رسیدن به روستا به اوج می‌رسد! پناهی در این فیلم جدا از عشق و علاقه خود به سینما، مسئله مهم‌تری را نیز موشکافی کرده و آن منزوی‌شدن بازیگران نوپایی است که در فضاهای غیرشهری به چیزی دسترسی ندارند و خانواده‌های آنها مضطرب برای حفظ آبروی خود هستند؛ در واقع «تضاد و برخورد سنت و مدرنیسم» یکی از نکات تحلیلی است که در زیرمتن این فیلم مشاهده می‌شود. یکی از نکات ظریف دیگری که در این فیلم دیده می‌شود، خانه‌نشین‌شدن بازیگران نسل پیشین سینمای ایران است که برخی از آنها برای رهایی خود به زندگی در روستا خو گرفته‌اند. این بار نیز حرکت رخ‌های پناهی در «این شطرنج» مورد استقبال منتقدان و خبرنگاران سینمایی قرار گرفت. «غایب حاضر جشنواره‌ها» این روزها در کن با‌ اینکه یک صندلی خالی به نام خود دارد، بعید نیست در روز اختتامیه یک جایزه دیگر به نام خود ثبت کند. لازم به ذکر است فیلم‌برداری خوب «امین جعفری» و تدوین یکدست «مستانه مهاجر» در افشای تدریجی درام این اثر بی‌تأثیر نبوده. «بهناز جعفری» نیز در کشف نقش و ابلاغ آن به تماشاگر سربلند ظاهر شده است. فیلم مورد استقبال شدید مخاطبان کن قرار گرفت و پناهی نشان داد که همیشه راه‌حلی برای ادامه فیلم‌سازی پیدا می‌کند.

مجید موثقی روزنامه شرق