‏علی حاتمی‏ (1323 - 1375)
Ali Hatami

اولین اثر سینمایی حاتمی در سال (۱۳۴۸) با عنوان «حسن کچل» ساخته شد و آخرین فیلم نیمه‌تمامش با نام «جهان پهلوان تختی» که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های سینمایی وی بعد از مجموعه‎ی هزاردستان بود، به علت مرگ ناشی از بیماری سرطان نافرجام ماند. پس از مرگش نیز دو فیلم مبتنی بر «هزاردستان» با تدوین واروژ کریم‌مسیحی به نام‌های «کمیته‎ی مجازات» و «تهران روزگار نو» ساخته شد.

حاتمی کار هنری خود را با نویسندگی در تئاتر آغاز کرد و نمایشنامه‌های «ساتن»، «قصه‎ی حریر»، «ماهیگیر»، «حسن کچل»، «چهل گیس» و «شهر آفتاب و مهتاب» را برای تئاتر نوشت. علی حاتمی در کلاس‌های نمایشنامه‎نویسی اداره‎ی هنرهای دراماتیک واقع در آب‌سردار شرکت نمود و بعدها که این اداره به نام دانشکده‎ی "هنرهای دراماتیک" تغییر نام داد وی در رشته‎ی ادبیات نمایشی تحصیلات خود را ادامه داد. وی در سال (۱۳۴۴) نمایش «دیب» (دیو) را که از اولین نوشته‌های خود بود در تالار دانشکده و با کودکان مؤسسه‎ی آموزشی "فرهنگ آرزو" به اجرا در آورد. اولین تجربه‎ی سینمایی حاتمی، فیلم «حسن کچل» (۱۳۴۹) بود. حاتمی این فیلم را در پی موفقیت نمایش‎نامه‎ی «حسن کچل» و استقبال بسیار خوب مردم از آن ساخت. در واقع این موفقیت موجب شد که چند تن از دست‎اندرکاران سینما وی را ترغیب کنند که این نمایش‎نامه را به فیلم بدل کند و شانس خود در عرصه‌ی سینما را نیز بیازماید. علی عباسی، تهیه‎کننده‎ی سینما که نمایش «حسن کچل» را دیده بود برای ساخت فیلم آن اعلام آمادگی کرد اما به دلیل بی‎تجربگی حاتمی در عرصه‎ی سینما می‌خواست کارگردانی فیلم را به شخص دیگری بسپرد ولی حاتمی مخالفت کرد و سرانجام هم عباسی را متقاعد کرد که خود از پس ساخت آن برمی‌آید. «حسن کچل» نخستین فیلم ریتمیک و موزیکال ایرانی و برگرفته از داستان‌های کهن ایرانی بود. این فیلم با استقبال بسیار خوبی از سوی تماشاگران روبه‎رو شد و زمینه‎ی ورود وی به سینما را فراهم کرد.

پس از موفقیت «حسن کچل» حاتمی از تئاتر فاصله گرفت و توانایی‌های خود را معطوف به سینما کرد. وی بلافاصله بعد از «حسن کچل» فیلم «طوقی» (۱۳۴۹) را ساخت. طوقی نوعی کبوتر است که کبوتربازها علاقه‎ی زیادی به آن دارند. حاتمی در فیلم «طوقی» به یکی از ویژگی‌ها و سرگرمی‌های برخی از مردان آن زمان که گاه از یک سرگرمی فراتر رفته و به نوعی علاقه افراطی بدل می‌شد می‌پردازد. در این فیلم نیز علاقه به یک طوقی و تلاش برای به دست آوردن آن سرانجام به یک فاجعه بدل می‌شود.

فیلم بعدی حاتمی با نام «بابا شمل» (۱۳۵۰) بازگشتی بود به سینمای ریتمیک و موزیکال مورد علاقه‎ی حاتمی و درباره‎ی لوطی و لوطی‎گری. حاتمی در سال (۱۳۵۱) فیلم‎ساز پرکاری بود و سه فیلم در کارنامه‎ی خود ثبت کرد، فیلم‌های «قلندر»، «ستارخان» و «خواستگار». این سه فیلم نیز همچنان برخوردار از ویژگی‌های سایر آثار حاتمی هستند. در این میان فیلم «ستارخان» رویکردی تازه به یک حادثه‎ی تاریخی بود و ماجرای مشروطیت و قیام ستارخان و باقرخان را از زاویه‌ای دیگر بیان می‌کرد. منتقدان این فیلم را تحریفی از ماجرای اصلی دانستند. حاتمی سپس به تلویزیون رفت و دو سریال داستان‌های «مولوی» (۱۳۵۲) و «سلطان صاحبقران» (۱۳۵۴) را ساخت.

حاتمی که از سال‌های اولیه‎ی دهه‎ی هفتاد مطالعه و تحقیق درباره‎ی زندگی جهان پهلوان تختی را آغاز کرده بود بعد از پشت سرگذاشتن دشواری‌هایی سرانجام در سال (۱۳۷۵) ساخت فیلم «جهان پهلوان تختی» را آغاز کرد. متأسفانه پس از آن که تنها بخش‌هایی از فیلم را فیلم‎برداری کرده بود بیماری سرطان به سراغش آمد و در بیمارستان بستری شد و مجبور شد پروژه‎اش را نیمه‎کاره رها کند.

علی حاتمی کارگردانی فیلم‎هایی نظیر؛ «حسن کچل» (1348)، «طوقی» (1349)، «باباشمل» (1350)، «قلندر» (1351)، «خواستگار» (1352)، «ستارخان» (1353)، «مثنوی مولوی» (1354)، «سلطان صاحبقران» (1355)، «سوته‌دلان» (1356)، «هزاردستان» (1358)، «حاجی واشنگتن» (1361)، «کمال‌الملک» (1363)، «مادر» (1368)، «دلشدگان» (1371) و «جهان‌پهلوان تختی» (1375)، را برعهده داشته‎است.

علی حاتمی، در تاریخ ۱۵ آذرماه (۱۳۷۵) دیده از جهان فروبست. پیکر وی در قطعه‎ی هنرمندان بهشت زهرا در فطعه‎ی ۸۸ به خاک سپرده شد.