وقتی سانسور‌های زیاد فیلم را نامفهوم می‌کند!!

به گزارش منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران، رفع توقیف و اکران فیلم «خانه دختر» در شرایطی رخ داده که ممیزی شدید و سنگین این فیلم سینمایی، واکنش تند مخاطبان را در فضای مجازی در پی داشته و بسیاری پرسیده‌اند، چرا فیلمساز حاضر شده به هر قیمتی ولو آسیب جدی و بی سرو ته شدن، فیلمش اکران شود.

«خانه دختر» جزو آثار متفاوت حاضر در سی و سومین جشنواره فیلم فجر بود، ولی اکران این فیلم در جشنواره فجر، نخستین و آخرین اکرانش بود و پس از نقدهای شدیدی که به مضمون این اثر وارد آمد، ساختار و نوع پرداخت اصل در حاشیه مضمون اثر قرار گرفت. شهرام شاه حسینی با تکیه بر فیلمنامه پرویز شهبازی، دست روی مضمونی گذاشته بود که ظرفیت طرحش نه تنها در سینما، بلکه در جامعه نیز وجود ندارد.

«خانه دختر» داستان «بهار» با بازی «رعنا آزادی‌ور» دختر دانشجویی است که در روز عقدش با «منصور» با بازی «حامد بهداد» خودکشی می‌کند و سپس هر دو هم دانشگاهی‌اش با نقش آفرینی «پگاه آهنگرانی» و «باران کوثری» در پی کشف راز مرگ این دختر می‌روند. تماشاگر در ابتدا تصور می‌کند، دختر خودکشی کرده، قبل از ازدواج با یک مرد غریبه رابطه داشته و به واسطه اینکه نمی توانسته شرط مادر شوهرش را برای آزمایش بپذیرد، خودکشی کرده اما در ادامه، برخی دیالوگ‌ها و حتی نگاه‌های معنادار «پدر» با بازی «بابک کریمی»، این حقیقت تلخ را آشکار می‌کند که آن فرد غریبه نبوده است!

چهارمین ساخته شهرام شاه حسینی به شیوه اسکوپ و با رنگ و لعابی متفاوت فیلمبرداری ‌شده بود، در حال و هوای آثار پرویز شهبازی و به شدت تحت تأثیر سناریو بود و به همین دلیل، بر خلاف آثار پیشین شاه حسینی مورد توجه منتقدان قرار گرفت و البته به واسطه درون مایه اثر، متهم به سیاه نمایی شد و برای مدتی طولانی زیر تیغ ممیزی رفت تا عملاً سرمایه محمد شایسته تهیه کننده این فیلم سینمایی حبس شود.

شایسته که برای این فیلم دستمزدهای قابل توجهی به فیلمنامه نویس، کارگردان و بازیگران مطرحی چون حامد بهداد، باران کوثری، رعنا آزادی‌ور، پگاه آهنگرانی، رویا تیموریان، بابک کریمی، بهناز جعفری، محمدرضا هدایتی، نسیم ادبی و… پرداخته کرده بود، پس از آنکه دریافت در راهروهای سازمان سینمایی موفق به دریافت پروانه نمایش نمی‌شود و گره در دفتر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کور شده، نقدهای علنی تر مطرح کرد و نوشت: «دیگه یواش یواش، دارن دیوونم می‌کنن آقایون میزدوست».

واکنش تهیه کننده «خانه دختر» مستقیم متوجه مدیران ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود؛ اما این واکنش خیلی دوام نیاورد و شایسته پس از این در گفت و گویی تأکید کرد: «مشکلاتی که مدنظر مدیران بود، برطرف شده و قرارداد نمایش فیلم این هفته یا هفته آینده به شورای صنفی نمایش ارائه می‌شود. ارائه قرارداد به شورای صنفی نمایش بستگی به نظر آقایان ایل‌بیگی و ایوبی دارد. ما سکانس‌های جایگزین داشتیم و اصلاحات اعمال شده به مضمون و زمان فیلم لطمه‌ای نزده است. فیلم با مدت زمان ۷۷ دقیقه‌ای که در جشنواره نمایش داده شد، اکران می‌شود».

از پدرِ دختر به قیمت متهم شدن دیگران، رفع اتهام شد!

پنج روز پس از واکنش فوق الاشاره، علی جنتی راساً به این ماجرا ورود کرد و از نقش مستقیمش در عدم اکران این فیلم سخن به میان آورد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این باره گفت: «این فیلم اشکالاتی داشت که منجر به توقیف آن شده و علی‌رغم اصلاحاتی که داده شده بود، آن را برطرف نکردند. من با توجه به اصلاحاتی که داده بودند، در آخرین مرحله فیلم را دوباره دیدم اما اصلاحات انجام نشده بود. به همین دلیل، ما به عقیده گذشته خود پا برجا هستیم و نمی‌توانیم به راحتی اجازه اکران این فیلم را بدهیم».

در نهایت پس از تغییر علی جنتی و روی کار آمدن رضا صالحی امیری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد دستور بررسی و رفع توقیف فیلم های سینمایی را داد که در نهایت در زمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیدعباس صالحی، تنها پنج فیلم رفع توقیف شد. با این حال، رفع توقیف این فیلم سینمایی با حواشی فراوانی همراه بود و اگرچه این فیلم در دو روز نخست اکران حدود ۲۰۰ میلیون فروش داشته اما احتمالاً از این شتاب در گیشه کاسته خواهد شد.

معمولاً در زمان اکران سه موج اکران وجود دارد؛ موج اول که برای رفع کنجکاوی به سرعت به تماشای فیلم می‌نشینند، موج دوم که بخشی با صبر و پس از خواندن نقدها به سینما می‌روند و برخی با کسب نظر از موج اول راهی سینما می‌شوند و موج سوم که به سختی و پس از مشاهده سیل نظرات مثبت، جزو گروه‌های میانی و پایانی فیلم‌های سینمایی هستند.

مجموع نظراتی که از موج اول تماشاگران خانه دختر منتشر شد نشان داد که تماشاگران با نسخه ممیزی شده این فیلم همراهی نکرده‌اند. ظاهراً شدت ممیزی به حدی بوده که اکنون می‌توان هر یک از کاراکترها را در معرض اتهام تعرضی دانست که منجر به خودکشی دخترِ خانواده شده و بدین ترتیب سایه اتهام تعرض تا حدودی از روی سر پدرِ خانواده کنار رفته است!

یکی از منتقدان توقیف این فیلم در توییتر عنوان کرده است: «دیروز تنها رفتم سینما و #خانه_دختر دیدم. هیچ تابویی زیرپا گذاشته نشده بود، تنها با مطرح کردن مسأله‌ای که گویا خط قرمز جامعه است و البته بدون قضاوت آن، می‌توانید پس از سه سال توقیف این فیلم از زیر تیغ سانسور یک روایت نامفهوم را ببینید.» و دیگری تأکید کرده است: «خانه دختر طوری بود که بابام برای اولین بار نخوابید تو سینما! و همش حرص خورد!»

یکی از کاربران درباره وضعیت این فیلم نوشته است: «آنقدر فیلم خانه دختر را سانسور کرده بودن سرو ته فیلم مشخص نبود، ولی واقعیت تلخ و بشدت زننده ای بود» و دیگری که تنها نسخه اکران عمومی را دیده، نوشته است: «فیلم خانه دختر رو هر کی میدونه بیاد بگه که نصفش فیلتر شده، خانواده ای رو از نگرانی نجات بده! چقد مبهم بود… مبهم موند، مبهم تموم شد!»

مخاطب دیگری در نوشته‌ای مدعی شده است: «آنچه به نام خانه دختر در حال اکران است یک افتضاح کامل و آبروریزی بزرگ است. روندی که ارشاد در پیش گرفته منجر به نابودی سینمای ایران می‌شود.» و در مقابل شخص دیگری مدعی شده است: «یک توییت کاملا جدی: تشکر فراوان از #سازمان_سینمایی کشور که فیلم #خانه_دختر رو با کمترین سانسور ممکن (حداکثر سه دقیقه) اکران کرد… ممنونم.»

با این حال نقدها بسیار پررنگ بوده و مخاطب دیگری تأکید کرده است: «امشب فیلم #خانه_دختر رو دیدم کلی سانسور شده. بی سر وته! کاش تهیه کننده و کارگردان به شعور خودشون و ما احترام میگذاشتن و از خیر اکران میگذشتن» و یا دیگری نوشته است: «من هنوز حس میکنم فیلم امروز نصفه تموم شد. #خانه_دختر / من هنوز اعصابم از فیلم خانه دختر خورده».

برخی نیز بسیار ادبیات تندی در پیش گرفتند. از آن جمله می‌توان به نظر یکی از کاربران توییتر اشاره کرد، که نوشته است: «فیلم خانه ی دختر اینقدر کوتاه و بی سر و ته بود که فکر کردیم تیزر یه فیلم دیگه قبل از فیلم اصلیه :|» و یا کاربر دیگری تاکید کرده است: «رفتیم سینما فیلم خانه دختر / چنان از سرو ته فیلم زده بودن فکر کنم سیزن ۲ش بزودی بیاد.»

باید دید آیا سایر فیلم‌هایی که رفع توقیف شده‌اند نیز با شرایط مشابهی ممیزی شده‌اند و این سطح از انتقادات را در پی خواهند داشت یا به شکل آبرومندانه‌ای ممیزی شده‌اند و اکران موفقی را تجربه خواهند کرد؟ در صورتی که وضعیت مشابهی برای چهار فیلم دیگر وجود داشته باشد، نمی‌توان امیدی به فروش قابل توجه این فیلم‌ها در اکران عمومی داشته باشیم.

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.