یک خشت نافرم !

تپش یک قلب خالی 

با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت سینمای ایران  کمتر از صد بازیگر چهره دارد که حضوری مداوم در این عرصه داشته باشند. وجود هرباره برخی بازیگران در فیلمهای روی پرده اگرچه ممکن است تضمینی برای فروش باشد اما در واقع چه انتظاری می‌توان داشت که در این صنف دگرگونی و تغییر خاصی اتفاق بیفتد؟

روشن است که دست اندرکاران هر پروژه ای سعی دارند که دوستان و آشنایان خود را به کار بگیرند. ولی واقع امر این است که چنین تهیه کنندگانی به این موضوع نمی‌اندیشند که این فضا تنها منحصر به آنها و دوستانشان نیست. بستری است که اگر در اختیار افراد صاحب نبوغ دیگری نیز قرار بگیرد بی شک موجب رشد آن خواهد شد.

حاصل این باند بازی این شد که بعد از گذشت 90 سال از پیدایش سینما در ایران جز اینکه افرادی آمده اند و افرادی رفته اند تحول خاصی در آن نیفتاده است.

نکته دیگر اینکه برخی معتقد هستند که فضای نمایش اگر در آن روابط سکسی یا رقص و آواز نباشد هیچ تحولی در آن ایجاد نمی‌شود؛ گویا فراموش کرده اند که از سال 1312 که اولین فیلم سینمائی در ایران به نام دختر لر ساخته شد تا سال 1357 یعنی پنج دهه آزادی بی قید و شرط؛ سینمای ایران چه جایگاهی در سطح داخلی و جهانی را توانست از آن خود کند؟

رضا عطاران و جواد عزتی در فیلم سینمایی هزار پا

خلاصه اینکه با دیدن فیلم هزارپا و بازیگرانی که هم قافله هستند قبل از آنکه به تحلیل و تجزیه این فیلم بپردازیم باید به گوشه ای از آثار رضا عطاران پرداخت.

جای کتمان نیست که رضا عطاران یکی از پولسازترین بازیگران سینمای ایران است. بازیگری که نبوغ او با برنامه ساعت خوش به کارگردانی مهران مدیری پیدا شد و اوج این شکوفائی از دهه هشتاد سرعت بیشتری گرفت و همچنان نیز در این وادی تاخت می‌کند.

به همین خاطر اگر بخواهیم این بازیگر و فعالیت‌هایش را نقد کنیم باید گفت قالب کلیشه ای و تکراری او با مضامینی شبیه هم در اکثر فیلمهائی که در آن نقش آفرینی نموده است الگوی بسیار بدی برای این سینما شد. چرا که این خشت نافرمی‌که مهران مدیری در این سینما بنیان نهاد و عطاران و دیگرانی در پی او  خشت‌های دیگری را گذاردند سینمای ایران را به شدت به حاشیه برد و از آن سینمای جدی و خلاق علی حاتمی، بهرام بیضائی، مسعود کیمیائی، داریوش مهرجوئی و .. فرسنگها فاصله گرفت.

بی شک محدودیت‌هائی که از طرف حاکمیت به چنین کارگردانان صاحب سبکی اعمال شد موجب ظهور چنین سینمای بی محتوا و بی مایه ای گردید. قصوریتی که بخش مهم آن از دوران ریاست ضرغامی‌در تلویزیون و ریاست جمهوری خاتمی‌شکل گرفت و از این دوران به غیر از چند فیلم و سریال انگشت شمار هر آنچه که ساخته شد و می‌شود نه پاسدار زبان و فرهنگ کشورم می‌دانم و نه آشنا به آرمان تاریخی آزادی خواهانش که برای استقلال این کشور هستی خود را فدا نمودند. صد البته که با چنین تعبیری نه قصد جبهه گرفتن دارم و نه نسبت به حقیقت به معنای دیگر غیرت و تعصب از خود نشان می‌دهم.

رضا عطاران و سارا بهرامی  در فیلم سینمایی هزار پا

فیلم هزارپا یکی از محصولات تفکر سلطانیسم کنونی سینمای ایران است که جدا از کمبودها و کاستیهائی که دارد به خاطر اینکه موضوع قصه را تکه تکه برداشت می‌کند فرم و فضای خود را از دست می‌دهد.

فیل هوا کردن در آثار رضا عطاران که مهمترین برگ موفقیت او چه در نقش بازیگر و چه در مقام کارگردان بوده؛ در فیلم هزارپا به شکل بارزتری نمود پیدا کرده است.

نشانه‌های بی کیفیت بودن آثار او را نمی‌توان در یک فیلم و یا چند فیلم خلاصه نمود. چون همان طور که گفته شد او در پی رهنمودها و سیاست‌های مهران مدیری پیش آمد و هیچ تغییر و تحولی در چنین رهنمودی تا به امروز از خود نشان نداده است.

ساختار کلیشه ای

اولاً اینکه در این فیلم اگر بازیگرانی چون رضا عطاران و جواد عزتی حضور نداشتند ساختار کلیشه ای آن تا حدودی برطرف می‌شد و اگر موضوعی غیر از این قصه را دنبال می‌نمود؛ بودن جواد عزتی و رضا عطاران دو بازیگری که به شدت قالبی شبیه بهم دارند کار درستی نبود.

امیرمهدی ژوله در فیلم سینمایی هزار پا

دوم اینکه حضور جواد عزتی در فیلم ماجرای نیم روز که به موضوع مجاهدین خلق پرداخته بود حالا با پیدا شدن عناصر مجاهدین خلق در فیلم هزارپا این قضیه را لوث می‌کند و سوم اینکه نمی‌توان ژانر خاصی را برای این فیلم انتخاب نمود. چون قصه از پیرنگ خوبی برخوردار نیست و همین موضوع به خاطر تکه‌های مرتبطی از فیلمهائی که قبلا چنین بازیگرانی حضور داشته اند موقعیت را به تحلیل می‌برد.

از طرفی فیلم هزارپا با وجود این نواقص از تدوین خوبی برخوردار نیست و سکانس‌های بی ربط فراوانی در آن دیده می‌شود. اگر چه همین موضوع ممکن است از نگاه مخاطبی که شیفته بازیگران و موضوع قصه است دیده نشود ولی حداقل انصافی که کارگردان می‌توانست به خرج بدهد این بود که شعور مخاطب را با چنین اقدامی‌به سخره نمی‌گرفت.

در کل هزاپا سنخیتی با عنوان خود ندارد و حکایت افراد دگر اندیشی است که قصد دارند از راه دوز و کلک به خواسته قلبی خود برسند. و در نهایت تحت فرآیندی یک تغییر اساسی در آنها ایجاد می‌شود. قالبی که تقریبا نیمی‌از نقش‌های عطاران را با همین ایده شکل داده است.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.