فراستی: «مادر» حاتمی ضد مادر و انتقام از مادر است!

 به گزارش منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران، بهروز افخمی شب گذشته در آغاز برنامه «هفت» درگذشت محسن سیف و منصور پورحیدری را تسلیت گفت و اعلام کرد برنامه این هفته به سینمای تاریخی و سینمای علی حاتمی اختصاص دارد.

اولین مهمان این برنامه سید ضیاءالدین دری بود که با اشاره به تاثیر پدرش بر ساخته هایش و سابقه سردبیری او در دهه ۱۳۳۰، به ایده چند فیلم از جمله «کیف انگلیسی» را از سوی او دانست.

در بخشی از این گفت و گو افخمی از دری پرسید چرا در سینمای ایران اینقدر فیلم تاریخی کم است؟ که این فیلم ساز نیز این طور پاسخ داد: «جزئیات در فیلم های تاریخی مهم است و همین حساسیت ها را بالا می برد ضمن اینکه این طور کارها هم پرخرج هستند و از طرفی هم مردم عادت کرده اند این فیلم ها را درتلویزیون ببینند. یعنی تلویزیون آن ها را بد عادت کرده و مردم برای آن پول نمی دهند.»

از نظر او، اگر کسی در بخش خصوصی بخواهد فیلم تاریخی بسازد و از تلویزیون امکانات نگیرد، یا باید بسیار هزینه کند یا بسیار چانه بزند. کارگردان «کلاه پهلوی» همچنین معتقد بود فیلم تاریخی نمی تواند سفارشی باشد و باید خودش بجوشد و اصلا فیلم سفارشی در این حوزه مخاطب خود را پیدا نمی کند.

«کیف انگلیسی» ۳ ثانیه سانسور شد «کلاه پهلوی» ۳۰۰ دقیقه

دری صحبت هایش را این طور ادامه داد: «سریال کیف انگلیسی تنها سه ثانیه ممیزی شد و هر چه که روی کاغذ توافق کرده بودیم ساخته شد.» او با اشاره به کلیپی که در هفت پخش شد و موفقیت «کیف انگلیسی» را بسیار بالاتر از «کلاه پهلوی» عنوان کرد این را یک ادعای رسانه ای دانست و گفت به خاطر شرایط و حضور ماهواره ها تکرار موفقیت این سریال را شدنی نمی داند. او در میان توضیحاتش این نکته را نیز اضافه کرد: «از طرف دیگر «کلاه پهلوی» ۳۰۰ دقیقه سانسور شد!»

با توجه به این صحبت ها افخمی در ادامه پرسید او چقدر شدت ممیزی را تاثیرگذار در این عدم موفقیت می داند؟ که دری این اتفاق را بیشتر باعث کسل شدن نویسنده دانست.

در بخش دیگری از این گفت و گو البته افخمی معتقد بود بخش هایی از «کلاه پهلوی» به مقاله تبدیل شده بود، انگار که یک نفر از روی چیزی می خواند، اما دری این مسئله را به خاطر شرایط آن زمان دانست به جای تلویزیون و رادیو و … سخنرانی انجام می شد. با این حال افخمی به این موضوع اشاره کرد که در «کیف انگلیسی» چنین اتفاقی نیفتاده بود.

دری پس از این توضیحات گرایشش را همیشه به سینما عنوان کرد: «هر دو سریال «کیف انگلیسی» و «کلاه پهلوی» سینمایی بوده اند اما با توجه به شرایط و این که علاقه داشتم مردم این فیلم ها را ببینند تن به آمدن به تلویزیون دادم.»

در ادامه این گفت و گو و اشاره به صنعت سریال‌سازی در دنیا ضیاءالدین دری به این موضوع اشاره کرد که کره جنوبی به خاطر شرایط مالی خوبی که دارد به دنبال مارکت سریال است. او همچنین سریال سازی در ایران را به خاطر محرومیت از استفاده از ابزارهایی که مخاطب را جذب می کند استثنا دانست: «ما باید خیلی فسفر بسوزانیم تا بتوانیم مخاطب را جذب کنیم.»

در ادامه برنامه «هفت» به خبر آی سینما درباره استقبال از فیلم «محمد رسول الله» در ترکیه اشاره شد که دری این مسئله را به دلیل مسلمان بودن مردم ترکیه و تمرکز تلویزیون (به خاطر دولت) بیشتر بر تفکر لاییک دانست.

دری که مدت ها در شورای پروانه نمایش دوره قبل حضور داشته است به بحث ممیزی اشاره کرد و گفت: «برخی در ممیزی فیلم ها به اجتهاد شخصی شان تکیه می کنند و می خواهند بر اساس مطالعات خودشان چیزی ساخته شود در حالی که نباید وارد جزئیات شد و لازم است دست نویسنده و فیلمساز باز باشد.»

در ادامه افخمی از دری پرسید چه سوژه ای را برای ساخته شدن پیشنهاد می کند و دری به امام موسی صدر اشاره کرد که می توان نام فیلم را گمشده گذاشت و زندگی و ربوده شدن او را یکی از اتفاقات عجیب معاصر عنوان کرد.

این فیلمساز در بخش دیگری از صحبت هایش به سینمای تاریخی پیش از انقلاب اشاره کرد که فیلم های شاخصی در این زمینه ساخته شده اما تنها در سه فیلم دولت مشارکت داشته است. او در این بررسی به فیلمسازانی چون سپنتا، فریدون رهنما، مسعود کیمیایی، ابراهیم گلستان و ناصر تقوایی و … اشاره کرد.

او که پیش از این هم به معضلات ساخت فیلم تاریخی اشاره کرده بود، در ادامه گفت: «من می توانم در هفت درباره محبوب ترین شخصیت معاصر ایران امام خمینی حرف بزنم اما اگر درباره او فیلم بسازم هرکسی ممکن است به من اتهام بزند، چون فضای گفتاری با بصری متفاوت است.»

دری صحبت هایش را با یک گلایه به پایان برد: «اخیرا در اخبار خواندم که به سفیر ترکیه به خاطر جم گله کرده بودند که گفته بود آن ها دارند برای خودشان کسب و کار می کنند.» او این گله به سفیر ترکیه را اتفاقی مثبت ندانست، از نظر او در واقع باید به دنبال اتفاقاتی مثل «محمد رسول الله» باشیم.

«خواستگار» به شدن فیلمفارسی است!

بخش پایانی برنامه هفت به بررسی سینمای علی حاتمی اختصاص داشت و جواد طوسی در این بخش مقابل مسعود فراستی نشست.

در ابتدای این بحث جواد طوسی سینمای علی حاتمی را متمایل به ادبیات منظوم و شیوه دیالوگ نویسی او را خاص دانست، از نظر او حاتمی تعلق خاطر به تئاتر نیز داشته است. طوسی همچنین حاتمی را در مقایسه با بیژن مفید فیلمسازی دانست که دغدغه امروزی بودن ندارد و ویژگی اقلیمی بودن در کارهای او بارز است.

فراستی نیز با اشاره به سینمای هند و ژاپن آن ها را ملی خواند که دارای ویژگی های فرهنگی این کشورها هستند. او سینمای آمریکا را نیز ملی دانست گرچه از نظر او آمریکا اصلا یک ملت نیست و هفتاد و دو ملت است.

او در ادامه فراستی درباره فرم درسینمای ملی بحث کرد و این موضوع را در این باره موثر دانست و از فیلم «طوقی» به عنوان یکی از آثار دارای فرم علی حاتمی نام برد.

او در ادامه همانطور که انتظار می رفت حمله به آثار حاتمی را آغاز کرد و گفت: «سوته دلان را که دوباره دیدم اداهایش اذیتم کرد، بهروز وثوقی گریم و طرز حرف زدنش بعد از ۵ دقیقه دیگر مرا با خودش همراه نمی کند. بازی دختر فیلم به نظرم خیلی بهتر است. فضا خیلی دکوراتیو و سمسارگونه است.»

جواد طوسی که روند سینمای علی حاتمی را مورد تحلیل قرار داده است آن را به دو دوره اصلی تقسیم کرد که در دوره اول قصه بسیار محوریت دارد و در دوره دوم همه چیز بیشتر اپیزودیک است.

فراستی در ادامه درباره اثری دیگر از حاتمی اظهار نظر کرد و گفت: «خواستگار را دوباره دیدم، به نظرم بسیار فیلم بدی است، به شدت فیلمفارسی است.» او به کاریکاتوری بودن شخصیت ها اشاره کرد و طوسی این اتفاق را تعمدی دانست.

افخمی در ادامه وارد بحث شد و در مقام دفاع از آثار حاتمی برآمد، او معتقد بود ملات داستانی صادق هدایت به صورت خنده و دست انداختن در فیلم خواستگار به تصویر کشیده شده که فراستی این حرف را قبول نکرد و گفت در نیامده، او از طرفی البته دست انداختن زن اثیری در کتاب هدایت را نیز اتفاق خوبی دانست و «بوف کور» هدایت اثری به شدت قلابی خواند!

افخمی درمقابل فراستی به این موضوع اشاره کرد که وقتی فیلمی فرم ندارد چطور روح دارد و در ذهن می ماند؟ او همینطور به پیوند ادبیات با فرهنگ اشاره کرد که فراستی گفت حاتمی به خوبی شعر و روایت را می شناسد اما در سینما این جملات آهنگین و قصار در نمی آید و مدام پرتاب می شود که این اتفاق در فیلم های حاتمی، او را اذیت می کند.

فراستی گفت علی حاتمی نگاه ارتجاعی و جعل تاریخ دارد که افخمی درمقابل پاسخ داد برخورد او ایدئولوژیک است و نگاه خودش را تحمیل می کند.

فراستی اعتقاد داشت می توان از تاریخ استفاده کرد اما نباید آدمی که می شناسیم طور دیگری جلوه کند. به گفته فراستی، حاتمی در «هزار دستان» مردم را بنگی توصیف می کند. او رضا خوشنویس و دیگر شخصیت های «هزار دستان» را نیز جعلی دانست.

طوسی نیز در پاسخ گفت: «علی حاتمی نگاهی کلاژگونه دارد که بسیاری به آن علاقه دارند ولی ممکن است کسی مثل فراستی را اذیت کند.»

فراستی در ادامه گفت: «تمام نگاه حاتمی به آداب، آثار و مراسم های آیینی در اثر نیست بلکه فتیشیسم و پر از نوستالژی است و بدترین نوستالژی او «مادر» است!» او حتی طبیعی نبودن و نمایشی بودن آثار حاتمی که خود او به آن اشاره کرده را به فانتزی نزدیک دانست. از نظر فراستی فیلم «مادر» حاتمی ضد مادر و انتقام از مادر است!

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.