تعدادی از شخصیت‌های شهرزاد حذف شدند!

 

 

رمان‌نویس، خود به‌تنهایی در صدها و بلکه ‌هزاران صفحه، شخصیت و شرایط مفروضش را توصیف می‌کند تا ما با کمک تخیلمان وارد دنیایی شویم که کاملا ساخته‌وپرداخته ذهن نویسنده است، اما در درام این‌گونه نیست. درام‌نویس، ذهنیت خود را راجع به یک کاراکتر روی کاغذ می‌آورد و بازیگر آن را با ذهنیت خود مخلوط می‌کند و به عینیت درمی‌آورد. او این کار را با کمک کارگردان انجام می‌دهد، اما در درام، حتی کار به اینجا ختم نمی‌شود، عناصر دیگر نمایشی و گروه‌های متعدد فنی و هنری هم در فراهم‌کردن شرایط مناسب برای روایت قصه یا ایجاد یک اتمسفر مؤثرند. این خاصیت اجتناب‌ناپذیر درام است و اگر قرار باشد یک اثر دراماتیک، خروجی خوبی داشته باشد، تعامل هنرمندان با همدیگر امری ضروری است. بازیگر اگر پیشنهادی برای ارائه نقشش نداشته باشد، یعنی اینکه خلاق نیست.

این بازیگر یا بی‌استعداد است یا بی‌تفاوت یا بی‌انگیزه که نه‌تنها هیچ کمکی به ساخت اثر نمی‌کند، بلکه محصولی مخرب و آفت زده به بار می‌آورد. هیچ باغبانی از محصول آفت‌زده سودی نمی‌برد. هیچ تیم فوتبالی با بازیکنان بی‌انگیزه و خنثی به جایی نمی‌رسد و هیچ کارگردانی با درایت و کاربلدی مانع پیشنهادهای خلاقانه متناسب با کار نمی‌شود. خوشبختانه آقای حسن فتحی کارگردانی بادرایت و کاربلد است. به‌این‌ترتیب، هاشم دماوندی به‌عنوان یک شخصیت دراماتیک ازسوی نویسندگان نوشته شد و سپس ازسوی بازیگر به اجرا درآمد و با مدیریت کارگردان، با عناصر دیگر درام هماهنگ و در قالب یک اثر تصویری ارائه شد.

به اعتقاد من این ضرورت قصه و درام است. اگر رویداد را به یک قطار تشبیه کنیم و قصه را به مسیر راه‌آهن؛ این قطار برای رسیدن به مقصد مجبور است از مناطق مختلف عبور کند؛ مناطق سرسبز، کوهستانی، کویری و... . قطار نمی‌تواند همیشه از جنگل بگذرد در صورتی که مقصد آن‌سوی کویر است. دنیای واقعی هم همین است.

این خاصیت درخت واقعیت است که با نهال خشونت پیوند زده شده است. البته از منظری این تنوع جغرافیایی، چون ایجاد تنوع می‌کند می‌تواند جذاب هم باشد. از سوی دیگر، گاهی پدیده‌ها در تضاد است که هویتشان پدیدار می‌شود. اگر تاریکی نباشد، روشنایی معنایی ندارد. زیبایی در کنار زشتی تعریف می‌شود.

عشق در کنار خشونت است که ارزش‌هایش را با تلألوی بیشتری نمایان می‌کند. به‌لحاظ استعاری یا نمادین، هرجا عشق بمیرد یا سرکوب شود، جایش را خشونت می‌گیرد. احترام و مهربانی محصول عشق است و خشونت و انتقام محصول تحقیر. اساسا یکی از بن‌اندیشه‌های سریال شهرزاد پرداختن به همین موضوع است. شخصیت‌های نمایشی در شهرزاد هرکدام به تناسب رویدادها و موقعیت‌هایی که با آن روبه‌رو می‌شوند ناگزیر، دست به رفتاری می‌زنند که گاهی خشونت‌بار است و این ریشه در واقعیتی دارد که در آن زندگی کرده‌اند. شاید اگر سریال به فصل‌های مجزا تقسیم نمی‌شد و همه این قصه در یک فصل واحد اتفاق می‌افتاد، پذیرش این روند از سوی مخاطب، بدون مقایسه فصل‌ها، بهتر صورت می‌گرفت.

اساسا ایجاد عواطف، احساسات یا هیجانات روحی از اراده و اختیار انسان‌ها به‌دور است؛ یعنی اینکه در شرایط نرمال، ما نمی‌توانیم بالاجبار از کسی متنفر باشیم یا خوشمان بیاید. اگر میوه‌ای ترش است حس چشایی ما قادر نیست خلاف قاعده عمل کند و آن را شیرین یا شور احساس کند، مگر اینکه اختلالی در حس ما وجود داشته باشد یا ما بیمار باشیم. پدیده عشق و دلدادگی هم از این قاعده مستثنا نیست. عشق و عاشقی سن و جنسیت نمی‌شناسد. به اختیار نمی‌آید و به اختیار هم نمی‌رود. پدیده‌ای است که با چون‌وچرا و اماواگر بیگانه است.

ما نمی‌توانیم از میان برداریمش، تنها می‌توانیم مدیریتش کنیم. در سریال شهرزاد کیفیت عشق و دلدادگی متناسب با شخصیت، جنسیت، سن، جایگاه اقتصادی و اجتماعی آدم‌ها اتفاق می‌افتد. دلدادگی هاشم و بلقیس، عشقی است که هیچ‌گاه به وصلتی نینجامیده و با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد که به وصلتی هم نینجامد و این یک تراژدی است؛ یک تراژدی بزرگ که می‌تواند با مرگ استعاری انسان مترادف شود.

هاشم در قبرستان خطاب به فرهاد می‌گوید: «عشقی که امید به وصلت درش نباشه، همسایه دیواربه‌دیوار مرگه» و البته به روایتی، اگر عشق به وصلت منجر شود کیفیت و ماهیتش را از دست می‌دهد، زیرا به گفته بزرگ آقا در این دنیا اساس بر نرسیدن است و این اساس تلخ در رابطه با هاشم و بلقیس به واقعیتی تراژیک منجر می‌شود.

این سریال قهرمان‌هایی دارد که هرکدام تأثیری در پیشبرد داستان دارند. از نظر شما فصل دوم سریال به جهت پرداختن به شخصیت‌ها چطور است؟