«بارکد»، نقد نرم و شیرینِ چند معضل اجتماعی به بیان کمدی

محسن کیایی بازیگر سینما که در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر با دو فیلم سینمایی به نام «نقطه کور» به کارگردانی مهدی گلستانه و «بارکد» به کارگردانی برادرش مصطفی کیایی حضور دارد، در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه فکر می‌کنید حضورتان در سینما چقدر وابسته به برادرت مصطفی کیایی هست و تا چه اندازه زیر سایه او قرر دارید اظهار داشت: واقعاً نحوه همکاری مشترکمان به این شکل نیست. ما به صورت گروهی کار می‌کنیم و از زمانی که مصطفی ایده‌ای در ذهنش شکل می‌گیرد با هم شروع به صحبت می‌کنیم و تا پایان کار همراه یکدیگر هستیم و من نیز در زمان پیش‌تولید و تولید و همچنین بعد از آن به اندازه‌ای که باید حضور داشته باشم درگیر فیلم‌هایی که با وی کار می‌کنم هستم.

*در خانه ننشستم که برادرم بگوید پاشو برویم در فیلمم بازی کن

او گفت: باید یک توضیح کوچکی در این مورد بدهم. به هیچ عنوان نحوه همکاری من و برادرم این مدلی نیست که به فرض من در خانه نشسته باشم و مصطفی بیاید و بگوید خیلی خب محسن پاشو بیا برویم در فیلم من بازی کن.

وی در ادامه افزود: به هر حال شناختی که ما از یکدیگر پیدا کرده‌ایم باعث شده است که راحت‌تر با یکدیگر کار کنیم. مثلاً زمانی که در حال ضبط یک پلان هستیم و مصطفی نکته‌ای را به من می‌گوید من به سرعت منظورش را متوجه می‌شوم و همان را انجام می‌دهم. البته اعضای گروه ما که تقریباً بیش از 6 الی 7 سال است با هم کار می‌کنیم چنین رابطه‌ای را با هم داریم. اصولاً پشت صحنه ما افراد ثابت هستند.

*فیلم‌نامه خوب باعث می‌شود از زیر سایه مصطفی بیرون بیایم

کیایی همچنین اظهار داشت: در ادامه فعالیتمان به یک گروه ثابتی رسیدیم که بنده در آن به عنوان بازیگر و همچنین در بخش فیلمنامه با آنها همکاری می‌کنم. به هر حال باید بگویم فیلمنامه‌های زیادی در طول سال به من پیشنهاد می‌شود اما به صورت کلی فرد بسیار سخت‌گیری هستم و علاقه‌ای ندارم با سرعت زیاد در طول یکسال کارهای زیادی انجام دهم شاید یکی از دلایلی که باعت شده عموماً کارهایم را با مصطفی نیز انجام دهم این باشد. اما اگر کار خوب پیشنهاد شود که به آن علاقه داشته باشم حتماً در آن حضور پیدا می‌کنم که شاید با این شیوه از زیر سایه مصطفی بیشتر بیرون بیایم.

*در تمام مراحل فیلم حضور دارم دلیل نمی‌شود همه جا اسمم نوشته شود

بازیگر فیلم سینمایی «خط ویژه» درباره روند ساخت فیلم سینمایی «بارکد»، گفت: از ابتدا که این ایده شکل گرفت من حضور داشتم و ایده‌هایم را دادم و مصطفی هم نیز کار خودش را انجام می‌دهد. عموماً از اول کارها حضور دارم اما واقعاً قرار بر این نیست که همه جا و در همه بخش‌ها نام من نوشته شود. مثلاً در پیش تولید و انتخاب بازیگر به مصطفی کمک می‌کنم و یا در بخش‌های دیگر اما این دلیل نمی‌شود نامم را در تیتراژ بنویسد. به هر حال در همه زمینه‌ها به عنوان مشاور حضور دارم و با همدیگر حرف می‌زنیم، صحبت می‌کنیم تا به یک اجماعی برسیم و آن را انجام دهیم.

*«بارکد» با همه فیلم‌های قبلی‌مان تفاوت دارد

کیایی گفت: فیلم سینمایی «بارکد» نسبت به آثاری که قبلاً توسط این گروه ساخته شده است از بار کمدی بیشتری برخوردار است و البته نمی‌توان به این اثر به صورت یک کمدی مطلق نیز نگاه کرد. اما به نظرم نسبت به کارهای دیگرمان بسیار متفاوت است به نظرم نه تنها نسبت به کارهای قبلی خودمان بلکه نسبت به آثاری که در جشنواره وجود دارد فکر می‌کنم «بارکد» تفاوت زیادی با بقیه دارد. در حقیقت شیوه‌ای را در آن تجربه کرده‌ایم که کمتر کار شده است. فضای فیلم، لوکیشن‌ها و گریم‌ها خاص هستند، امیدوارم که تماشاگرها از دیدن این فیلم لذت ببرند.

او گفت: نقشی که من به همراه بهرام رادان آنها را بازی می‌کنیم در موقعیت‌های کمدی قرار می‌گیرند البته خودشان کاراکترهای طنزی نیستند و این موقعیتی که آنها در آن قرار می‌گیرند کمدی را به وجود می‌آورد.

بازیگر فیلم سینمایی «عصر یخبندان» در ادامه گفت: به نظرم اگر کمی به روند کارهای کمدی که انجام داده‌ام نگاه کنید متوجه می‌شوید که نقش‌هایی که بازی کردم در موقعیت‌های کمدی قرار می‌گیرد در «عصر یخبندان» نیز شرایط به این صورت بود.

*در بیان یک معضل بسیاری از مسائل دیگر مطرح می‌شود

کیایی گفت: فکر می‌کنم اگر در ارتباط با یک معضل اجتماعی صحبت می‌کنیم آن برآیند سیاست اجتماعی، مذهبی و ... است. یک معضل اجتماعی در بسیاری از چیزها در جامعه تأثیر می‌گذارد. زمانی که قرار می‌شود در یک اثر سینمایی در ارتباط با یک معضل اجتماعی حرف بزنیم، قطعاً‌ هم در مورد سیاست حرف می‌زنیم و هم مذهب. به نظرم زمانی که به سراغ یک دغدغه‌های مان می‌رویم بسیاری از چیزها را که در بر می‌گیرد مطرح می‌شود.

*«بارکد» درباره پولشویی،بیکاری و اعتیاد است

وی گفت: زمانی که قرار است در فیلممان درباره یک دغدغه اجتماعی و یا یک معضل صحبت کنیم، یاد گرفته‌ایم که آن را شیرین بیان کنیم و خیلی نمی‌خواهیم همچون سایرین به شدت منتقدانه و سخت آن را عنوان کنیم. در «بارکد» همچون «عصر یخبندان» درباره چیزهای زیادی صحبت می‌کنیم. در این اثر سینمایی در ارتباط با پولشویی، بیکاری، اعتیاد و ... صحبت می‌‌شود. در حقیقت این دو کاراکتر در کف خیابان زندگی می‌کند و این طبیعی است که به معضلات زیادی برخورد می‌کند. در واقع «بارکد» به همان اندازه که کمدی است اجتماعی نیز هست.شخصاً فیلم سینمایی «بارکد» را از تمام آثاری که تا به این لحظه ساخته‌ایم بیشتر دوست دارم.

*«نقطه» کور از تمام فیلمنامه های پیشنهاد شده شریف‌تر بود

این بازیگر سینما در ادامه صحبت‌هایش در ارتباط با انتخاب فیلمنامه «نقطه کور» و بازی کردن در این پروژه سینمایی، گفت: در میان تمام فیلمنامه‌های سینمایی که به دستم رسیده بود فیلم سینمایی «نقطه کور» از چارچوب بهتر و شریف‌تری برخوردار بود. همچنین گروه بسیار خوبی در کنار هم برای ساخت این فیلم جمع شده بودند. به همین دلیل پذیرفتم تا نقشی را که به من پیشنهاد شده بود در این فیلم ایفا کنم.

کیایی در ادامه اظهار داشت: این کاراکتر روند یک دست و پرداخت منطقی در متن فیلمنامه داشت چرا که همواره نقش‌های بسیار پُر ریتم و تند و تیزی را بازی کرده‌ام به نظرم این نقش متفاوت با این ویژگی‌ها بود. اگر دقت کنید در اکثر فیلم‌هایی که بازی کرده‌ام نقش‌ها همواره در خیابان حضور دارند اما در اینجا این کاراکتر در داخل ساختمان نیز حضور دارد. در داخل خانه این فیلم شرایط ملتهبی وجود دارد که بر خلاف آن نقشی که من آن را بازی می‌کنم بسیار خونسرد است.

این بازیگر با اشاره به اینکه همزمان با بازی در فیلم سینمایی «نقطه کور»، با نمایش «پپرونی برای دیکتاتور» به روی صحنه تئاتر بوده‌ام کار کردن برایم کمی سخت شده بود اما به هر حال خوشحالم که در این اثر حضور داشتم. فکر می‌کنم این اثر در کارنامه مهدی گلستانه هم کار درخشانی باشد. وی کارگردان بسیار منعطفی است که می‌توان با او حرف زد. امیدوارم فیلمش در جشنواره دیده شود. البته به این نکته نیز باید اشاره کنم که طی یک روند درست و اصولی گلستانه تصمیم گرفت تمام پلان‌ها و سکانس‌ها را به صورت منظم از ابتدا تا آخر به ترتیبی که نوشته شده بود فیلمبرداری کند. در واقع این روند فیلمبرداری به بازیگر کمک بسیار زیادی می‌کند. همواره تلاش کرده‌ام که کاراکترهای متفاوتی را تجربه کنم و فیلم سینمایی «بارکد» این شرایط را تا حدودی در اختیارم قرار داده است ولی واقعاً حواسم هست که این اتفاق نیفتد تا به تکرار بیفتد. اما موارد زیادی در این امر دخیل است.

گفت‌وگو: علی‌اکبر دهبان