«برادرم خسرو» با پیش‌زمینه‌ای از ذهنیت‌های کودکانه

فیلم سینمایی «برادرم خسرو» اولین ساخته بلند سینمایی احسان بیگلری است که اثری روانکاوانه است.بیگلری سابقه ساخت چندین فیلم کوتاه و مستند را دارد و تجربه دستیار کارگردانی  فیلم‌های «اتوبوس شب»، «50 قدم آخر»، «درباره الی»، «گیس بریده» و سریال «پرانتز باز» را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. او همچنین نگارش فیلمنامه «نقطه کور» به کارگردانی مهدی گلستانه که در بخش فیلم‌های سودای سیمرغ جشنواره فیلم فجر پذیرفته شده نیز به عهده دارد. با بیگلری درباره اثرش و این مهم که فیلم فضای متفاوتی نسبت به آثار دیگر دارد به گفتگو نشستیم.

ذهنیت کودکی زمینه ساز ساخت فیلم شد

باتوجه به موضوع فیلم که با ورود یک برادر بنیان یک خانواده دچار بحران می شود، چگونه این فیلم در ذهن شما شکل گرفت و پروسه تولید آن چگونه بود؟

یک پس زمینه ذهنی ازکودکی داشتم .عمویی در خانواده داشتم که مبتلا به بیماری دو قطبی بود و شاید تجربه حضور ایشان زمینه ساز قصه هایی که داشتم شد و همیشه به آن فکر می کردم . این تصویر خیلی دور بود زیرا عموی من در سن هفت سالگی خودکشی کرده بود. در آن هفت سال ذهنیتی که در بچگی از ایشان داشتم زمینه ساز این قصه شد .

کاملاً از دنیای رئال وارد قصه شد.

تصورات کودکی ام از عمویم در آن سن بود و چیزهایی از ایشان داشتم.

به آنچه که در ذهن داشتید بسط و گسترش دادید؟

بله بقیه  قصه کاملاً تخیل است . صرفا کاراکتر «خسرو» که باعث شد قصه را بنویسم از پیش ذهنی بود که در دوران کودکی داشتم. البته خانم پریسا هاشم پور در نگارش فیلمنامه کمک شایانی کردند و تقریبا با هم کار را نوشتیم.

با این اوصاف کاراکتر باعث شد این قصه را بنویسید و پیرامونش را شکل بدهید.

بله. درست است.

پروسه تولید در فیلم اول کمی سخت است.

تولید فیلم اول پروسه سختی است. تا تهیه کننده وعوامل را مجاب کنید و شرایطی را فراهم کنید که بتوانید فیلم بسازید شوخی نیست. سینما سرمایه زیاد نیاز دارد و از این جهت پروسه تامین بودجه و امکانات جمع کردن عوامل بسیار سخت است.

قصه در جلب رضایت بازیگران تاثیر بسزایی داشت

قصه چقدر تاثیر در انتخاب و پذیرش نقش ها توسط بازیگران خوب سینما داشت؟

خدا را شکر قصه در جلب نظر بازیگران تاثیر خوبی داشت. بازیگرانی که می خواستیم با خواندن قصه آمدند. انتخاب ناصر هاشمی برای ایفای نقش برادر خسرو نظر آقای حسینی بود و ایشان ناصر هاشمی را انتخاب کرد ولی تنها بازیگری که از ابتدا فیلمنامه را به ایشان ارایه دادم آقای شهاب حسینی بود برای ایفای نقش خسرو. اما نقش اصلی فیلم ناصر (ناصر هاشمی) است.

فیلم جلوی دوربین رفت و بازیگری از گروه منفک شد/ لطف قاضیانی شامل پروژه شد

برای انتخاب خانم قاضیانی هم آقای حسینی کمک کردند؟

ما فیلم را جلوی دوربین برده بودیم با یک بازیگر خانم دیگر که ایشان از گروه منفک شدند و در شرایطی که کار را شروع کرده بودیم ایشان ما را تنها گذاشتند خانم قاضیانی بسیار لطف کردند و از جایی به پروژه پیوستند که لطف شان شامل حال ما شد . خانم قاضیانی در شرایطی به گروه پیوستند که کارشان بسیار قابل احترام بود .

فیلم ممکن است جاهایی مخاطب را اذیت کند/ فیلم فضای روانکاوانه دارد

چقدر فیلم می تواند با مخاطب همراه شود با توجه به فضای خاصی که در فیلم ترسیم می شودو بیماری که وارد قصه می شود.

نمی دانم چگونه خواهد شد. فیلمی است که در جاهایی ممکن است مخاطب را اذیت کند و نمی دانم تماشاگر تحمل فضای روانکاوانه را دارد یا این که بنشیند و روایتی را تا انتها  دنبال کند بدون اینکه اتفاق عجیبی رخ دهد  اما هر صحنه پیش درآمدی برای یک صحنه دیگر است. این گونه نیست که در دقیقه 5 فیلم اتفاق عجیبی رخ دهد و ما براساس آن اتفاق پیش برویم. فیلم یک کنکاش روانشناختی بین دو برادر است که تماشاگر باید درگیرش شود.

لحن فیلم شبیه خودش است/ تماشاگری که با اتفاقات سریع عادت کرده باید کمی با تامل فیلم را ببیند

تماشاگری که منتظر اتفاقات سریع است چطور با فیلم مرتبط می شود؟

فیلم «برادرم خسرو» یک روایتی است که در انتهای روایت چیزی به تماشاگر ارایه می شود. صرفاً برای همین احساس می کنم لحن فیلم شبیه لحن خودش است و تماشاگری که الان انتظار اتفاقات سریع از جنس فیلم های آقای فرهادی را دارد و عادت کرده نمی دانم با فیلم همراه می شود یا خیر. باید دید مخاطب چه واکنشی خواهد داشت اما اگر کمی صبر داشته باشد و وارد دنیای اثر شود به نظرم می تواند همراه باشد و حال و هوای دیگری به مخاطب دست بدهد و معناهای خوبی در فیلم بیابد. مخاطب وقتی  با فیلم همراه شود از دل قصه چیزهای خوبی به دست می آورد اگر همراه نشود ضعف ما بوده است.

کار با بازیگر حرفه ای سختی های خودش را دارد/ برای ساخت فیلم دوم به سراغ تئاتری ها می روم

قبل و هنگام ساخت فیلم چقدر به گیشه فکر کردید؟

قطعا فکر کردم که به سراغ بازیگران سرشناس و محبوب سینمای ایران رفتم . کار با بازیگر حرفه ای سختی های خودش را دارد کار با بازیگری که حرفه ای نیست هم جذابیت های خودش را دارد و کار با آن ها راحت تر باشد به خصوص برای فیلمساز اول . مدیریت وتوان بالایی در فیلمساز باید وجودداشته باشد تا با بازیگر استار بتوانید کار کنید. در ساخت فیلم اول هر فردی یک انتخاب دارد می تواند فیلم را با چند بازیگر بسازد که به گیشه فکر نکنداما به نظر من سرمایه ای که هزینه می شود باید بازگشت داشته باشد و گیشه هم بخشی از سینما است و سرمایه دیگران نباید برای فیلمساز بی اهمیت باشد. اما کار با بازیگرحرفه ای سختی های خودش را برای فیلمساز دارد و از این جهت است که فیلمسازان اول به بازیگران غیرحرفه ای پناه می برند شاید من هم فیلم بعدی بازیگران تئاتر کار کنم و خیلی حرفه ای به آن معنا نباشد .

علاوه بر فیلم «برادرم خسرو» که در بخش نگاه نو پذیرفته شد. فیلمنامه «نقطه کور» را هم در بخش سودای سیمرغ دارید. اثر را بعد از ساخته شدن دیدید؟

نه در شرایط پیش تولید و نه در تولید آن اثر نبودم شاید دوستان نخواستند که من باشم و من هم درگیر کار بودم. فیلمنامه خیلی قابل دفاع است و امیدوارم در اجرا کار خوبی باشد البته این احساس می شود که کار خوبی است که در سودای سیمرغ قرار گرفته است. فکر کنم آقای گلستانه تلاش خودش را کرده است که کار خوبی بسازد.

فیلمنامه «نقطه کور» هم فضای اجتماعی است.

آن فیلمنامه هم به مسایل روانشناسی توجه دارد و بیس اصلی آن راجع به کودکی 5 ساله است که مشکلی را برای خانواده ایجاد می کند و تسری پیدا می کند به خانواده و مسایل دیگر. آن فیلمنامه هم براساس تحقیق و پژوهش بسیار نوشته شده است.

برادرم خسرو روایتی آرام است که با طمانینه جلو می رود

ویژگی فیلم «برادرم خسرو»از نظر کارگردان چیست؟

باید دیده بشود و تماشاگر به آن برسد. یک روایتی آرامی دارد و با طمانینه جلو می رود ولی مسایلی در آن نهفته است که اگر به آن فکر شود برای مخاطب جذابیت دارد. لحن فیلم شبیه فیلم های چند وقت اخیر و شبیه به هم نیست.

با توجه به این مهم که اثر روانشناختی است مخاطب چند بار باید «برادرم خسرو» را ببیند که به آن مسایلی که در فیلم نهفته است برسد؟

مخاطب اگر فیلمی را دوست داشته باشد یک یا دو بار دیگر هم آن را می بیند تا کشفش کند امیدوارم این فیلم هم این اتفاق برایش رخ دهد.

شهاب حسینی دستمزد نگرفت

فیلم در بخش خصوصی ساخته شده است؟

فیلم کاملاً در بخش خصوصی تولید شد. مجموعه شهر فرش یک بخشی از هزینه فیلم را متقبل شد، بخشی از آن را آقای ملکان متقبل شدند بخشی از فیلم آقای حسینی دستمزد بازی نگرفتند. بخشی دوستان مشترک سرمایه گذاری کردند. عوامل دستمزد پایین گرفتند و اینگونه کمک کردند که کار ساخته شود.

همیشه نگاهم امیدوارانه بوده است/ برخی از تلخی ها امیدش بیشتر از پایان خوش است

در نگارش اثر چقدر به سیاست های اعلام شده از سوی سازمان سینمایی که در دولت فعلی اتفاق افتاده است توجه کردید؟ به خصوص در ارایه پایان بندی امیدوارنه .

فیلمنامه نویس وقتی فیلمنامه ای را می نویسد حواسش به سیاست های کلی اعلام شده نیست و فکر می کند که قصه چگونه جلو برود . همیشه نگاهم امیدوارانه است و امیدوارم این نوع نگاه در اثر آمده باشد. معتقدم در اثر باید نگاه امیدوارکننده وجود داشته باشد نگاه خودم این بوده است . اگر فیلمی نگاهش تلخ است و یا تلخ به پایان می رسد شاید نیاز و جنس فیلم اینگونه می طلبیده است . ممکن است در تلخی چیزی نهفته باشد که در امید واهی وجود ندارد. بعضی از تلخی ها امیدش بیشتر از پایان های خوش است. بعضی تلخی ها کارکردشان از امید بیشتر است ممکن است مخاطب با حال بد بیرون بیاید و او را به فکر وادار می کند.

برادرم خسرو چگونه پایانی دارد؟

فیلم من هم  نگاه امیدوارنه در آن گنجانده شده و هم نگاه تلخ اما به نظرم نگاه امیدوارانه اش به نگاه تلخ اش پیشی می گیرد. 

گفت و گو: زهرا قزیلی