دیدن رنگ پرده آرزوی این فیلم‌ها شده است!

 

 

این هم از عجایب روزگار است که فیلم دوم یک کارگردان جوان به خوبی و خوشی روی پرده برود اما هیچ خبری از سرنوشت فیلم اول او نباشد! آین ماجرای برزو نیک نژاد است که نام خود را با نوشتن فیلمنامه برای سیال های محبوب و دستیاری کارگردان های موفق آغاز کرد و بعد تصمیم گرفت خودش به جمع کارگردان ها بپیوندد.

او که متن «دودکش» رابرای سریال نوروزی و پرتماشاگر محمدحسین لطیفی نوشته بود، همزمان روی صندلی کارگردانی «ناخواسته» نشست و نخستین فیلم خود را برای نمایش روی پرده بزرگ نقره ای ساخت. واکنش تماشاگران و منتقدان به فیلم اول نیک نژاد در حشنواره سی و دوم مثبت بود و «ناخواسته» دیپلم افتخار بهترین فیلمبرداری را از بخش مسابقه نگاه نو برای مسعود سلامی به ارمغان آورد.

با وجود ظاهرا علاقه کارشناسان به فیلم اول نیک نژاد و احتمال موفقیت آن در اکران عمومی، او بدون اینکه منتظر تعیین سرنوشت «ناخواسته» باشد، دوباره سراغ کارگردانی رفت و «زاپاس» را ساخت که سال گذشته در جشنواره سی و چهارم حضور داشت. فیلمساز جوان در این میان دو فصل «دردسرهای عظیم» را هم برای تلویزیون کارگردانی کرد تا نشان دهد در عین پرکاری، به کیفیت کار هم اهمیت می دهد.

«زاپاس» امسال در سراسر ایران روی پرده سینماها رفت و با وجود انتقادهایی که به ساختار تلویزیونی آن وارد بود، حدود پنج میلیارد تومان فروخت. حالا نیک نژاد همزمان با پیش بردن پروژه های تلویزیونی خود باید پیگیر اکران «ناخواسته» حتی شده در گروه هنر و تجربه هم باشد. هرچند خیلی ها می گویند فیلم اول او می تواند موفق تر از «زاپاس» باشد. مهتاب کرامتی، مهرداد صدیقیان، ستاره اسکندری، الناز حبیبی، مهدی فقیه، محمد سیدزاده با حضور فرهاد قائمیان و همایون ارشادی در «ناخواسته» بازی کرده اند.

 

---

رنج و سرمستی- جهانگیر الماسی 1392

 

 

بازیگر 61 ساله تهرانی که پیش از انقلاب با تئاتر وارد عرصه بازیگری شده بود، تقریبا سراسر دهه 60 شمسی از گزینه های نخست فیلمسازان برای بازی در نقش های عمدتا سخت و هنری بود؛ از «تنوره دیو» و «آوار» تا «شبح کژدم»، «لنگرگاه»، «پایان کودکی» و حتی کمدی موفق «دیگه چه خبر؟».

جهانگیر الماسی در دهه 70 هم بازیگری پرکار بود اما در دولت مهرورز ترجیح داد پای ثابت اظهارنظرهای سیاسی باشد و به جای حضور روی پرده سینما، با موضع گیری های عجیب و غریب روی جلد برخی رسانه ها برود. او که به دلایلی آشکارا کم کار شده بود، در اواخر دولت دهم پروانه تولید نخستین فیلم خود را گرفت و روی صندلی کارگردانی «رنج و سرمستی» نشست. محمود احمدی نژاد رییس جمهور وقت هم به پشت صحنه رفت و تولید فیلم سرانجام به پایان رسید. اما دولت عوض شد و این پروژه پرحاشیه در نخستین سال استقرار دولت یازدهم در جشنواره سی و دوم به نمایش درآمد.

«رنج و سرمستی» با وجود بهره بردن از حضور بازیگرانی چون ماه چهره خلیلی و استفاده از هنر داریوش و کیانوش عیاری در مقام مدیر فیلمبرداری و تدوینگر، از همان اکران جشنواره نشان داد برای اکران نشدن ساخته شده است. سه سال از آن زمستان سرد گذشته و در آستانه ورود به زمستانی دیگر، فیلم هنوز رنگ پرده را ندیده و برخی شایعه ها درباره احتمال نمایش در گروه هنر و تجربه، در نطفه خفه شده است.

«رنج و سرمستی» شاید اولین و آخرین تجربه الماسی پشت دوربین باشد؛ فیلمی که ظاهرا مشکلی برای نمایش ندارد اما هیچکس برای فرستادن آن روی پرده گامی بر نمی دارد. این دلسوزی ها، هم برای تماشاگر است. هم برای بازیگری که با برخی نقش هایش برای مردم خاطره های خوب ساخته است.

 

 

 

فیلمساز 43 ساله نیشابوری از همان نخستین فلم خود «آدم» نشان می دهد هم اصول کارگردانی و قصه گویی و می داند هم شیوه های تولید فیلم های پرحاشیه و جنجالی را خوب می داند. عبدالرضا کاهانی که فلم اول خود را بدون اکران وارد شبکه نمایش خانگی کرده بود، «آن جا» را به تیغ توقیف سپرد و بعد از موفقیت نسبی «بیست» و «هیچ» البته با انجام اصلاحات، سراغ «اسب حیوان نجیبی است» رفت.

این فیلم هم پس از کش و قوس های فراوان پروانه نمایش در ایران گرفت و از حضور در رویدادهای بین المللی بازماند تا کاهانی همچنان به سنت ساختن فلم های پرحاشیه و مشکل دار ادامه بدهد. او بعد از «بی خود و بی جهت» برای مدتی از ایران خارج شد و «وقت داریم حالا» را در فرانسه مقابل دوربین برد. هر چند تصور می شد فیلم بتواند پروانه نمایش در ایران بگیرد، این اتفاق هرگز نیفتاد تا کاهانی خسته از رد شدن پیاپی فیلمنامه هایش، «استراحت مطلق» را با بازی ترانه علیدوستی، رضا عطاران، مجید صالحی و بابک حمیدیان بسازد.

کارگردان خراسانی که سال هاست از حضور فیلم هایش در جشنواره ناامید شده، سال گذشته کلید تولید پروژه ای را زد که از همان آغاز می شد نسبت به سرنوشت نامشخص آن مطمئن بود. هرچند «ارادتمند بهاره، نازنین، تینا» با پروانه تولید وزارت ارشاد و سازمان سینمایی مقابل دوربین رفت اما چراغ اول را علیه فیلم کاهانی یکی از اعضای شورای صدور پروانه نمایش روشن و آن را غیرقابل اصلاح و غیرقابل نمایش توصیف کرد.

ظاهرا داستان فیلم به گونه ای است که امکان نمایش آن در ایران به کمتر از صفردرصد میل می کند!  کافی است معدود تصاویر «ارادتمند بهاره، نازنین، تینا» را در فضای مجازی ببینید تا دریابید وقتی داریم از اصلاح ناپذیر بودن حرف می زنیم، از چه حرف می زنیم! کاهانی هم طبق معمول در واکنش به این اظهارنظرها سراغ دورترین گزینه ممکن رفت و اعلام کرد می خواهد فیلم خود را در فضای مجازی پخش کند؛ اقدامی که می تواند آینده فیلمسازی او را کاملا به مخاطره بیندازد. مهناز افشار، طناز طباطبایی، آیدا ماهیان، مهران غفوریان و سحر دولتشاهی در «ارادتمند بهاره، نازنین، تنیا» بازی کرده اند.

 

 

 

کارگردان سریال محبوب «بدون شرح» که عمده موفقیت آن را مدیون هنرنمایی فتحعلی اویسی در نقش آقای کاووسی و البته شیرین کاری های امیر جعفری، امیر نوری، بیژن بنفشه خواه، محمود بصیری، مریم سعادت، فلامک جنیدی و لیلی رشیدی بود، چند سریال دیگر برای تلویزیون ساخت اما هرگز روی خوشبختی را ندید.

مهدی مظلومی پس از آنکه با «کمربندها را ببندیم» و «بانکی ها» زیرسایه بلند «بدون شرح» ماند، تصمیم گرفت بخت خود را در شبکه نمایش خانگی بیازماید. او چند فیلم موسوم به شانه تخم مرغی ساخت تا ثابت کند موفقیت ماجراهای هفته نامه شهر قشنگ صرفا یک اتفاق بوده است. «سیگنال موجود است » بخت آزمایی بعدی مظلومی بود که تلویزیون قید پخش آن را زد و در شبکه نمایش خانگی هم سرنوشتی جز فراموشی و نابودی نداشت.

فلمساز ماجراجو سرانجام برای در آغوش کشیدن دوباره شاهد موفقیت وارد سینما شد و «سه بیگانه در سرزمین ناشناخته» را با حضور امین حیایی، محمدرضا شریفی نیا، مجید صالحی، لیلا اوتادی، برزو ارجمند، سحر قریشی، رابعه اسکویی، کیانوش گرامی و حمید لولایی ساخت اما پی از مشخص شدن سرنوشت فیلم، فیلش یاد هندوستان کرد و با اسکویی پا به مسیری بدون بازگشت گذاشت.

ناگفته پیدا بود که فعالیت در شبکه ماهواره ای فارسی زبان روی آینده نخستین و تنها تجربه سینمایی مظلومی تاثیر می گذارد. هرچند «سه بیگانه» دردوران وزارت علی جنتی پروانه نمایش گرفت اما بخت یار مظلومی نبود و با آمدن وزیر جدید ارشاد، از اکران آن به دلایل نامعلوم جلوگیری شد؛ دلایلی که می توان حدس زد مهم ترین آن مهاجرت به دیار غربت و ساختن سریال های آنچنانی برای یک شبکه بدنام ماهواره ای ست. گرچه همزمان «نیمه شب اتفاق افتاد» با بازی اسکویی به نمایش درآمد.

 

 

 

سه سال طول کشید تا ماجرای تهیه کنندگی «خانه پدری» با نیروی انتظامی به نوعی حل شود و جنجالی ترین فیلم کارنامه درخشان کیانوش عیاری در سی و دومین جشنواره فجر به نمایش درآید. هرچند خشونت عریان «خانه پدری» به مذاق برخی تماشاگران کاخ جشنواره خوش نیامد اما عمده کارشناسان و منتقدان آن را ستودند و از بهترین آثار عیاری دانستند. امروز که شما دارید این گزارش را می خوانید، «خانه پدری» جز دو روز نمایش در گروه هنر و تجربه در سال 93، هرگز برای نمایش عمومی اکران نشده است.

فیلمساز کهنه کار که تصور می کرد مشکل فیلم با کوتاه کردن صحنه های خشن و یکی دو اصلاح دیگر حل می شود، نهایت تلاش خود را برای جلب نظر مسئولان انجام داد اما «خانه پدری» آو خیلی زود به جمع فیلم هایی پیوست که قرار نیست هرگز پروانه بگیرند و به نمایش عمومی درآیند. نکته اینجاست که کسی هم این را صراحتا به عیاری نمی گوید!

خالق «آبادانی ها» و «بودن یا نبودن» یک فیلم توقیفی دیگر هم در کارنامه دارد؛ «بیدارشو آرزو» سال 83 به یاد زلزله بم ساخته شد اما داغ «خانه پدری» نگذاشته عیاری پیگیر سرنوشت آن باشد. هر چند به نظر می رسد خودش هم پذیرفته که تلخی موجود در آن راه را بر هر گونه نمایش عمومی اش می بندد.

فیلمساز خوزستانی بارها کوشید با نشستن دوباره روی صندلی کارگردانی کمی از بار غم بایگانی شدن «خانه پدری» بکاهد و سرانجام این فرصت امسال با «کاناپه» دست داد؛ فیلمی که شاید در جشنواره سی و پنجم روی پرده برود و البته همه امیدوارند دیگر مشکلی برای نمایش عمومی نداشته باشد.  مهدی هاشمی، سید شهاب حسینی، ناصر هاشمی، مینا ساداتی، مهران رجبی، نازنین فراهانی و معصومه بافنده بازیگران اصلی «خانه پدری» هستند.

---

خانه دختر- شهرام شاه‌حسینی 1393

 

 

فیلمسازی که پیش تر سینما را با «کلاغ پر»، «زن ها فرشته اند» و «آقای هفت رنگ» تجربه کرده بود، برای نشان دادن توانایی هایش دست روی فیلمنامه ای جنجالی از پرویز شهبازی گذاشت. «خانه دختر» در شرایطی در جشنواره سی و سوم به نمایش درآمد که همان زمان هم برخی اهل رسانه نسبت به مضمون و محتوای آن حساس شدند و نسبت به رقم خوردن اتفاقی بی سابقه در سینمای ایران هشدار دادند. با جدی تر شدن تذکرها، خیلی ها اطمینان پیدا کردند که فیلم جدی شهرام شاه حسینی به این سادگی ها رنگ پرده را نمی بیند.

هرچند گروه تولید چند بار برای گرفتن پروانه نمایش دورخیز کردند و حسن نیت خود را هم با اعمال اصلاحات مورد نیاز نشان دادند اما این وزیر ارشاد پیشین بود که یک تنه به میدان آمد و اعلام کرد پای اکران نشدن آن با شکل و شمایل فعلی ایستاده است.

«خانه دختر» با اینکه از فیلم های محبوب مردم در جشنواره دو سال پیش بود اما بعید است پروانه نمایش بگیرد. مشکل هم هیچ ربطی به بازیگران و عوامل ندارد؛ فیلم داستانی دارد که تعریف کردن آن هم حاشیه ساز است چه برسد به اینکه روی پرده برود و به نمایش عمومی درآید.

آنها که در جشنواره بیست و چهارم به تماشای «عصر جمع» مونا زندی حقیقی نشستند، قطعا شباهت و ارتباط میان این دو فیلم را آسان تر در می یابند. در هر حال «خانه دختر» که به لطف بازی رعنا آزادی‌ور، پگاه آهنگرانی، رویا تیموریان، حامد بهداد، نسیم ادبی، بهناز جعفری، باران کوثری و چند چهره دیگر می تواند تماشاگران را به سالن های تاریک بکشاند، قربانی نگاه خاص شهبازی به جامعه ایرانی شده و تقریبا هیچ امیدی برای راه یافتن به سالن های تاریک ندارد. هر چند، شاه حسینی بدون توجه به آینده فیلم جنجالی خود، هم چنان در تلویزیون فعال است و «همه‌چیز آنجاست » و «هشت و نیم دقیقه » را ساخته است.