آیا دلایل افزایش فروش سینما‌ها کیفیت فیلم‌هاست؟ چرا همواره سینماگران بر سر سالن دعوا دارند؟

به گزارش منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران، روزنامه ابتکار نوشت:

«سینمای ایران پس از چند سال قهر مخاطب‌ها در سه سال گذشته با فروش چشمگیری روبه رو بوده است. اما نباید این موضوع را تنها مربوط به فیلم‌ها و کارگردان‌ها بدانیم؛ حلقه کلیدی جذب مخاطب بالا گسترش پاساژهایی است که توانسته‌اند مردم را به سوی خود بکشانند. اگر حتی کمی در این حرف شک دارید به سینمای «ارگ» واقع در میدان تجریش نگاهی بیندازید. این پاساژ که مشتری‌های کمی هم داشت با ایجاد سالن‌ سینمایی توانسته به یکی از مراکز شلوغ منطقه تبدیل شود. بیشترین فروش فیلم‌ها هم در پاساژهای «کورش» و «چارسو» اتفاق افتاده است. با این احوال دور دوم اکران نوروزی نیز آغاز شده است که منجر به جنگ بین سینماگران شده است. مقصر تمام مشکلات سالن است. ما در دنیا جزو ۱۰ کشور برتر از نظر تولید فیلم و دریافت جوایز هستیم اما سالن‌های سینمایی ما در رتبه ۱۱۶ قرار دارد. در این گزارش تلاش می‌کنیم این موضوع را کمی روشن کنیم.

شکایت «خوک» و «چهارراه استانبول»

اکران فیلم «چهارراه استانبول» آخرین ساخته مصطفی کیایی که متقاضی اکران عمومی دور دوم نوروز ۱۳۹۷ است با کلی حرف و حدیث مواجه شده است. مصطفی کیایی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: «آیین‌نامه جدید اکران در حال اجراست و طبق آن فیلم‌ها شش هفته فرصت اکران دارند، اما با وجود اینکه زمان نمایش فیلم‌های نوروزی طبق آیین‌نامه به پایان رسیده و فیلم‌های جدید به سرگروه‌ها آمدند، اما برخی از آن‌ها حاضر نیستند سانس‌های اکران خود را کم کنند و فقط از سرگروه‌ها برداشته شده‌اند. به جز این مساله یک تخلف هم به سینماها مربوط می‌شود که قرارداد نمایش دارند و هارد فیلم «چهارراه استانبول» را هم برای اکران تحویل گرفته‌اند، اما با وجود گذشت سه چهار روز از زمان شروع اکران فیلم‌های جدید، هنوز فیلم را اکران نکرده‌اند و نمی‌دانم چرا این تخلف صورت می‌گیرد.» 
این کارگردان جوان سینما در پایان گفت: «شکایت می‌کنم.» از سوی دیگر فیلم «خوک» آخرین ساخته مانی حقیقی نیز اکران خود را آغاز کرده است که باز هم با جار و جنجال همراه بوده است. این فیلم در ۱۲ اردیبهشت اکران خود را تنها در یک سانس شروع کرد. همین موضوع باعث واکنش شدید عوامل فیلم سینمایی حاضر شد. فیلم سینمایی «خوک» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی مانی حقیقی در سرگروه سینمایی «کوروش» جایگزین فیلم سینمایی «به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا خواهد شد ولی این فیلم سینمایی فعلا قصد خداحافظی از پرده سینما ندارد در صورتی که قانون به صراحت سینماها را از این اقدام منع کرده است. به گزارش روابط عمومی فیلم «خوک»: «جدیدترین فیلم مانی حقیقی از چهارشنبه شب در چند سانس اکران خود را آغاز کرد و در روز سوم، تعداد سانس‌های فیلم به ۳۰ سانس رسیده است. در عین حال، وضعیت اکران سینماها به شکلی است که «خوک» حتی یک سینمای ثابت هم ندارد و این فیلم در حال نمایش به صورت تک‌سانس است. بر اساس قوانین مربوط به اکران، فیلم‌های دارای سرگروه می‌بایست با سانس‌ کامل در سینماها به نمایش در آیند که این قانون در اکران دوم نوروز، نادیده گرفته شده است.»

فیلم‌های دور اول و ثبت دو رکورد

فیلم‌های «لاتاری» به کارگردانی محمدحسین مهدویان و تهیه کنندگی سیدمحمود رضوی، انیمیشن «فیلشاه» به کارگردانی هادی محمدیان و تهیه‌کنندگی حامد جعفری، «به وقت شام» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و تهیه‌کنندگی محمد خزاعی، «لونه زنبور» ساخته برزو نیک‌نژاد و تهیه‌کنندگی سعید خانی، «مصادره» به کارگردانی مهران احمدی و تهیه‌کنندگی محمد حسین قاسمی، «فراری» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد و تهیه‌کنندگی جهانگیر کوثری و «خرگیوش» به کارگردانی مانی باغبانی و تهیه‌کنندگی حبیب اسماعیلی در نوروز سال ۱۳۹۷ اکران شدند. اعلام شد که سینمای ایران با فروش یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومانی در هفتم فروردین به رکورد تازه‌ای دست یافته است. در واقع، رکورد فروش سینمای ایران در یک روز شکسته شده است. علی سرتیپی، رئیس کانون پخش کنندگان سینمای ایران، این خبر را داده و حتی پیش‌بینی کرده است که سال جاری برای سینمای ایران پر بار خواهد بود. ولی اگر کمی به وضعیت سالن‌های سینما توجه کنید، پی می‌برید که بهترین سینماهای تهران، افزایش قیمت بلیت داشته‌اند. بلیت‌های آن‌ها به ۱۵ هزار تومان رسیده است. نکته مهم دیگر این است که مخاطب سینمای ایران، یعنی تعداد افرادی که پا به سالن‌های سینمایی می‌گذارند، کاهش چشم‌گیری نسبت به دهه ۱۳۶۰ داشته است. با تمام این تفاسیر انیمیشن «فیلشاه» جدیدترین محصول گروه «هنرپویا» به کارگردانی هادی محمدیان با فروشی بیش از پنج میلیارد تومان در گیشه توانست رکورد پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران را به نام بزند. پیش از این انیمیشن «شاهزاده روم» به کارگردانی همین کارگردان توانسته بود به فروشی بیش از سه میلیارد تومان برسد. 

نفس‌های دوباره سینما در دهه ۱۳۹۰

آثار سینمایی در فروردین سال ۱۳۹۴ نزدیک به پنج میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان فروش داشته‌اند. سپس این رقم در سال ۱۳۹۵ در مدت مشابه به بیش از ۲۳ میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. همین امر باعث شد تا توجه به تولید سینمایی دوباره رشد چشمگیری پیدا کند. این موضوع دلایل متفاوتی دارد. رشد امید در جامعه با توجه به انتخابات و گشایش‌های سیاسی و همچنین ساخت فضاهای سینمایی مدرن با امکانات بالا از مهمترین عوامل هستند. موضوع تبلیغات ماهواره‌ای نیز مزید بر علت شد. فیلم‌های ایرانی پیش از این امکان دیده شدن کمی داشتند ولی در سال ۱۳۹۴ تبلیغات گسترده ماهواره‌ای را آغاز کردند. مجموعه‌های تجاری یا همان «پاساژها» هم ساخته شدند که باعث تقویت سینماها شد. وقتی یک مجموعه تجاری وجود داشته باشد که رستوران، کافی شاپ و شهربازی را در کنار سینما داشته باشد مردم به آن بیشتر مراجعه می‌کنند. مثلا «سینما ارگ تجریش» با توجه به همین اتفاق به چرخه اکران اضافه شد. این مجتمع تجاری بسیار خلوت بود، اما پس از چندی بدون اینکه کمکی از دولت دریافت کند چند سالن کوچک در دل خود ایجاد کرد. در حال حاضر مشتری‌های این مجتمع تجاری افزایش پیدا کرده است. البته باید توجه داشت که شبکه های مجازی در این بین حرف زیادی برای گفتن دارند. از ۸۰ میلیون نفر جمعیت ایران چیزی بین شش تا هشت میلیون نفر هستند که به سینمای می‌روند و عمدتا در شهرهای بزرگ و از افراد جوان هستند. از این میان آن‌ها هم چیزی در حدود ۸۰ درصد عضو شبکه‌های اجتماعی هستند. بنابراین فضای اجتماعی در غیاب حمایت شهرداری و صدا و سیما می تواند کمک شایان توجهی به سینما کند. هر چه فیلم‌ها هم متنوع‌تر باشد افراد به رفتن به سینما تشویق می شوند. پراکندگی سینماها هم باید بیشتر باشد. شرق تهران سینماهای پیشرفته کمی دارد. برای مثال سینما «هویزه مشهد» و «سینما فلسطین اصفهان» تاثیر مثبتی بر فروش سینمای ایران گذاشته است. در حال حاضر  ۲۵ سینمای پرفروش هستند که بدنه اصلی کلی سینمای ایران هستند که مهمترین‌شان «سینما کورش» و «سینما چارسو» هستند. 
تنها ۱۲ فیلم در سال می‌فروشند
تنها سه فیلم شانس فروش بالا در هر فصل اکران عمومی را دارند و باقی فیلم‌ها یا ضرر می‌کنند و یا فروش مطلوبی ندارند. اکران سینمای ایران در چهار فصل خلاصه می‌شود که بدترین ماه‌های آن خرداد و اسفند است. این موضوع تمام ظرفیت سینمای ایران را نشان می‌دهد. کمبود صندلی برای مخاطب و ریزش مخاطب قدیمی سینما که هر سال بیشتر هم می‌شود. بنابراین همیشه دعوا در جریان خواهد بود. یک فیلم پر فروش می‌تواند به مدت ۱۰ هفته و با حداکثر سانس و صندلی روی پرده باشد. همین امر فیلم‌های دیگر را با افت فروش روبه‌رو می‌کند. بیشتر فیلم‌های پر فروش نیز در ژانر «کمدی» هستند. نباید از موضوع «ممیزی» هم بگذریم که ریسک فیلمسازی را هم بالاتر برده است. اثر یک فیلمساز در مرحله پیش از تولید و در بخش تصویب فیلمنامه و همچنین در زمان تولید و ساخت و حتی در زمان اکران مورد ممیزی قرار می‌گیرد. بخش نمایش بسیار حساس است و خیلی از فیلم‌ها به این مرحله نمی‌رسند.
مخاطب‌های متغیر
در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ فروش شهرستان‌ها تقریبا دو برابر تهران بود اما به مرور این منحنی سیر نزولی پیدا کرد تا اینکه فروش شهرستان‌ها با تهران مساوی شده است. در سال ۹۱ درصد رفتن افراد به سینماها در تهران به شهرستان ۶۱ به ۳۹ بود. این آمادر در سال ۹۲، ۵۹ به ۴۱، در سال ۹۳، ۵۷ به ۴۳، در سال ۹۴، ۵۳ به ۴۷ و در سال ۹۵، ۵۰ به ۵۰ شد. یعنی تعداد مخاطبان نصف به نصف شد. دیجتالی شدن سینماها مهمترین تاثیر را گذاشته است. در این روزگار فیلم‌ها به صورت همزمان در همه شهرستان به نمایش درمی‌آید و حالا در میانه دهه ۱۳۹۰ آمار مخاطبان شهرستانی افزایش هم پیدا کرده است. «یونسکو» در آماری اعلام کرده است که برای هر ۱۰ هزار نفر باید یک سالن سینما وجود داشته باشد. برای مثال، تهران با جمعیت بیش از ۱۳ میلیون نفری باید حداقل ۱۲۵۰ سالن داشته باشد. ولی تعداد سالن‌های فعال تهران به ۱۰۰ سالن هم نمی‌رسد. تعداد سالن‌های پایتخت ایران باید ۱۰ برابر شود.»

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.