از رکورددار دریافت سیمرغ تا ابدا‌ع‌کننده سبک جدید «نورپردازی»/ با برترین فیلمبرداران ایران آشنا شوید

منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران:

تاریخ سینمای ایران دین ادا نشده و بدهی سنگینی به مدیران فیلمبرداری فیلم های ایرانی دارد فیلم های ایرانی و فیلمسازان همواره در ارتباطی خاص با فیلمبرداران آثار خود معمولاً شکل دهی حال و هوای فیلمشان به لحاظ بصری را یک سر به عهده آنان می سپارند.

در ادامه پرونده‌هایی که برای معرفی عوامل پشت صحنه سینمای ایران در منظوم منتشر کرده بودیم، پس از برترین گریمورها و برترین سازندگان موسیقی متن، در این پرونده به برترین فیلمبرداران ایران پرداخته ایم تا بدانید اگر سینمای ایران و فیلم هایش در سالهای اخیر در جهان مطرح شده اند، یکی از مهم ترین دلایلش فیلمبرداران زبردست و مطرحی است که برخی شان در جهان صاحب اعتبار هستند.

محمود کلاری

تعداد سیمرغ بلورین: چهار سیمرغ

افتخارات بین المللی:

بزرگداشت از سوی انجمن فیلمبرداران فرانسه آی اف سی و دریافت تندیس کم فلکس

برنده قورباغه نقره‌ای و نامزد قورباغه طلایی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی کمرایمیج لهستان برای فیلم جدایی نادر از سیمین

بزرگداشت در جشنواره سه قاره نانت بعد از ۱۵ سال برای یک فیلمبردار همراه با نمایشگاه عکس در کاخ فستیوال

تندیس یک عمر دستاورد هنری از جشنواره دوبلین در ایرلند

دریافت جایزه اومبای طلایی برای فیلم ابر و آفتاب از جشنواره بین‌المللی فیلم ماردل پلاتا آرژانتین

محمود کلاری نامی است که بدون شک نمادی از هنرمند عرصه فیلمبرداری است. وی فیلمبرداری در آثار متفاوتی را در کارنامه داشته و نشان داده که هنوز در سینمای ایران یکه تاز است.

کلاری (زاده ۱۳۳۰ در تهران) عکاس، مدیر فیلم‌برداری، بازیگر و کارگردان ایرانی است. او دوره تخصصی شناخت و تکنیک عکاسی را در نیویورک گذرانده و در آژانس بین‌المللی عکس خبری سیگما در پاریس عکاسی کرده‌است. او اولین نمایشگاه عکس خود را با عنوان حکایت تنهایی آدم در سال ۱۳۵۵ در تهران برگزار کرد. محمود کلاری ۴ بار موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری از جشنواره فیلم فجر شده است و از این نظر رکورددار است.

کلاری در سال ۱۳۵۹ یکی از ۱۵ عکاس برتر سال توسط مجله تایم شناخته شد و عکس‌های او در مجلات فرانسوی، آلمانی و آمریکایی چاپ شده‌است. کلاری به ایران بازگشت و از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ بعنوان دبیر واحد عکاسی تلویزیون ملی فعالیت کرد او به عنوان استاد مهمان در دانشگاه تهران عکاسی خبری تدریس می‌کرد.

او فعالیت حرفه‌ای سینمایی‌اش را در سال ۱۳۶۳ با فیلمبرداری فیلم جاده‌های سرد آغاز کرد. از میان آثاری که محمود کلاری مدیریت فیلمبرداری آن‌ها را بر عهده داشته‌است می‌توان به فیلم نامزد اسکار بچه‌های آسمان اثر مجید مجیدی و همچنین فیلم برنده اسکار جدایی نادر از سیمین اثر اصغر فرهادی اشاره کرد. وی همچنین تجربه ساختن فیلم سینمایی «ابر و آفتاب» و «کارگران مشغول کارند» را نیز در کارنامه خود دارد

علیرضا زرین دست

تعداد سیمرغ بلورین: دو سیمرغ

افتخارات بین المللی:

جشنواره داکا لوح و دیپلم بهترین فیلمبرداری برای فیلم سوپراستار

آر طلایی بهترین فیلم‌برداری برای فیلم بای سیکل ران - جشنواره فیلم ریمینی دوره دوم (ایتالیا)

جایزه بهترین فیلم‌برداری برای فیلم خانه خلوت - جشنواره فیلم حراره دوره یازدهم (زیمبابوه)

به نسلی از فیلمبرداران تعلق دارد که دوربینش شماری از سرشناس ترین های سینمای ایران را ثبت کرده است: خداحافظ رفیق (1350)، خواستگار (1351)، سازدهنی (1352)، سرایدار (1355)، سایه های بلند باد (1357)، خط قرمز (1360)، بای سیکل ران (1364)، طلسم (1365)، عروسی خوبان (1367)، کلوزآپ (1368)، پری (1373) و... اما زمانی را هم به یاد می آورد که یک جوان علاقه مند به سینما برای راه پیدا کردن به سینمای حرفه ای با چه دشواری هایی رو به رو بوده است: «آن زمان که ما می خواستیم وارد سینمای حرفه ای شویم، همیشه چند بادی گارد اطراف دوربین بودند که حتی به ده متری دوربین نزدیک نشویم. در آن دوران، یک جوان علاقه مند به این حرفه باید سالها صبر می کرد تا بلکه دستش حتی به دوربین «2C» بخورد؛ همان دوربینی که به خاطر صدای بلند موتورش به «توسی غُرغُرو» معروف بود. در حالی که این روزها دوربین های دیجیتالی گاهی خیلی ها را که سودای فیلم برداری و یا عکاسی دارند، یک شبه وارد عرصه حرفه ای می کند» او اگرچه در رشته سینما درس نخوانده اما چون به آموزش آکادمیک حوزه کارش اعتقاد داشته، سال 1355 در کارگاه فیلمبرداری ویلموش زیگموند (مدیر فیلمبرداری آثاری مانند شکارچی گوزن، برخورد نزدیک از نوع سوم و کوکب سیاه) و در دهه 1980 در کارگاه فیلمبرداری هاسکل و کسلر (پرواز بر فراز آشیانه فاخته، بازگشت به خانه) شرکت کرد.

نخستین حضور زرین دست به عنوان فیلمبردار، شکوه قهرمان (1349، محمد زرین دست) بود؛ در همان دورانی که او و امیر نادری هم خانه بودند و دو سالی در کنار هم، سکانس هایی از خداحافظ رفیق را می نوشتند و زرین دست با دوربین روی دست، این سکانس ها را در ذهنش فیلمبرداری می کرد: «بارها و بارها بدون اینکه دوربینی در کار باشد، پلان های فیلم نادری را با دوربین روی دست و در خیالم فیلمبرداری می کردم. در واقع نما به نمای این فیلم را حفظ شده بودم.»

زرین دست از فیلمبردارانی است که تقریباً هیچ وقت به سایه نرفته و همیشه «روشن نشین» بوده. او نه تنها با بزرگان سینمای ایران کار کرده و می کند بلکه برای خیلی از کارگردان های جوان نیز فیلمبرداری کرده است. معمولاً دوست دارد حضور پررنگی در فیلم هایی که فیلمبرداری می کند داشته باشد. او ابداعات مبتکرانه ای (از جمله همان تخته و الوار معروفش) در زمینه ساخت وسایل فیلمبرداری و آنچه امروز به نام «فیلمرو» می شناسیم انجام داده که به طور رسمی به نام خودش ثبت شده اند. زرین دست آنقدر به کارگردانی یک فیلم اهمیت می دهد که وقتی یک تهیه کننده سینما مطمئن می شود زرین دست قرار است فیلم اول کارگردانش را فیلمبرداری کند، نفس راحتی می کشد و خیالش جمع است که فیلم، از کار در خواهد آمد. 

زرین دست عاشق ابداع کردن چیزهای جدید است.نخستین بار و در فیلم تجربه (1353، عباس کیارستمی) با نصب دوربین پشت شیشه یک اتوبوس دو طبقه و ابداع یک نوع کرین دستی این شیوه را تجربه کرد یا در دو فیلم با یک بلیت (1369) و بای سیکل ران و نور پردازی فضای اتاق آینه در طلسم (1365) به شکلی که دوربین در تصویر دیده نشود، شیوه‌ای جدید برای نور پردازی ابداع کرد که در محافل سینمایی به نور پردازی «زرین دستی» معروف هستند.

تورج اصلانی

افتخارات بین المللی:

برنده جایزه بهترین فیلمبردار برای فیلم فصل کرگدن (بهمن قبادی) در هفتمین دوره مراسم سالانه جوایز سینمایی آسیا (هنگ کنگ)

نامزد دریافت جایزه برای فیلم های بغض و فصل کرگدن و برنده جایزه قورباغه برنزی بهترین فیلمبردار برای فیلم فصل کرگدن (بهمن قبادی) در بیستمین جشنواره تخصصی فیلمبرداران جهان (لهستان)

برنده جایزه بهترین فیلمبردار برای فیلم فصل کرگدن (بهمن قبادی) در شصتمین جشنواره سن سباستین اسپانیا

برنده جایزه بهترین فیلمبردار آسیا و اروپا برای فیلم کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره (بهمن قبادی) در سیزدهمین جشنواره شب های تالین (استونی)

تورج اصلانی زاده ۱۳۵۲ کرمانشاه فارغ‌التحصیل رشتهٔ گرافیک و کارگردانی سینما از دانشگاه سوره تهران مدیر فیلمبرداری اهل ایران است. او عکاسی را از سن ۱۰ سالگی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهرستان سنقر، همچنین شروع فیلمبرداری را از سن ۱۴ سالگی با دوربین ۸ میلی‌متری، فعالیت فیلمسازی را از سال ۱۳۶۹ در انجمن سینمای جوان کرمانشاه و فعالیت سینمایی خود را در سال ۱۳۷۹ با فیلم «خواب سفید» آغاز کرد.

حمید خضوعی ابیانه

تعداد سیمرغ بلورین: سه سیمرغ

حمیدخضوعی ابیانه متولد 1342 تهران، لیسانس مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه علامه طباطبایی است. او در زمینه ترجمه مقالات سینمایی در رشته فیلمبرداری نیز فعالیت دارد. انخستین کار سینمایی خود را با فیلمبرداری فیلم بلند «کودک و سرباز» رضا میرکریمی تجربه کرد.
حمیدخضوعی‎ابیانه، تندیس بهترین فیلم‎برداری از هشتمین جشنواره‎ی فیلم کازان روسیه برای فیلم «یه حبه قند» (١٣٩٢)، جایزه‎ی بهترین فیلم‎برداری از بیست و نهمین جشنواره‎ی بین‎المللی فیلم قاهره برای فیلم «خیلی دور خیلی نزدیک» (۲۰۰۵)، جایزه‎ی ویژه‎ی هیأت داوران بهترین فیلم‎برداری از سی و سومین دوره‎‌ی‎ جشنواره‎ی فیلم رشد برای «اینجا چراغی روشن است» (۱۳۸۲)، و دیپلم افتخار بهترین فیلم‎برداری از نوزدهمین دوره‎ی جشنواره‎ی فیلم فجر برای فیلم «زیر نور ماه» (۱۳۷۹)، و بسیاری جوایز دیگر را در کارنامه دارد.

محمد آلادپوش

تعداد سیمرغ بلورین: سه سیمرغ

آلادپوش در رشته‌ی سینما (فیلم‌برداری) از دانشگاه هنر فارغ‌التحصیل شده و کار فیلمبرداری را در سال ۱۳۶۳ با فیلم کوتاه «زنگ درس، زنگ تفریح» با همکاری فیروز ملک‌زاده آغاز کرده‌است. وی بارها نامزد دریافت جوایز فیلم‌برداری از جشنواره‌های داخلی بوده‌است و تاکنون دو بار سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌برداری را از جشنواره فیلم فجر برای فیلم‌هایسرزمین خورشید (۱۳۷۵) و ایستگاه متروک (۱۳۸۰) دریافت کرده‌است. فیلم‌برداری او در فیلم سرزمین خورشید جایزه‌ی جشن بزرگ سینمای ایران را نیز در سال ۱۳۷۶ برای او به ارمغان آورده‌است.

آلادپوش همسر نازنین مفخم (تدوین‌گر) سینمای ایران است.

ادامه برترین فیلمبرداران ایرانی را در پرونده دوم بخوانید...

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.