از شاعر تصویر سینمای ایران تا یار همیشگی وودی آلن/ فیلمبرداران ایرانی را بیشتر بشناسید

منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران:

تاریخ سینمای ایران دین ادا نشده و بدهی سنگینی به مدیران فیلمبرداری فیلم های ایرانی دارد فیلم های ایرانی و فیلمسازان همواره در ارتباطی خاص با فیلمبرداران آثار خود معمولاً شکل دهی حال و هوای فیلمشان به لحاظ بصری را یک سر به عهده آنان می سپارند.

در ادامه پرونده‌هایی که برای معرفی عوامل پشت صحنه سینمای ایران در منظوم منتشر کرده بودیم، پس از برترین گریمورها و برترین سازندگان موسیقی متن، در این پرونده به برترین فیلمبرداران ایران پرداخته ایم تا بدانید اگر سینمای ایران و فیلم هایش در سالهای اخیر در جهان مطرح شده اند، یکی از مهم ترین دلایلش فیلمبرداران زبردست و مطرحی است که برخی شان در جهان صاحب اعتبار هستند.

هومن بهمنش

تعداد سیمرغ بلورین: دو سیمرغ

افتخارات بین المللی:

برنده جایزه بهترین فیلمبرداری از فستیوال آسیا پاسفیک-استرالیا ۲۰۰۷

برنده جایزه بهترین فیلمبرداری از دهمین فستیوال بین‌المللی بوستون آمریکا ۲۰۱۲

نامزد دریافت جایزه بهترین فیلمبرداری ازمراسم جایزه سال سینمای آسیا (هنگ کنگ ۲۰۰۸)

هومن بهمنش (زاده ۶ بهمن ۱۳۵۹ در لاهیجان) همسر سابق هدیه تهرانی و یکی از بهترین مدیران فیلمبرداری در سینمای ایران است. وی در رشته کارگردانی سینما تحصیلکرده و عضو انجمن مدیران فیلمبرداری سینمای ایران، انجمن فیلم کوتاه سینمای ایران، بنیاد ملی نخبگان ایران، آکادمی علوم و فنون سینمایی آسیا پاسیفیک-استرالیا می‌باشد. بهمنش جوایزی از جشنواره‌های بین‌المللی و فیلم فجر و دیگر جشنواره‌ها برای فیلمبرداری دریافت کرده‌است. او از سال ۱۳۷۴ فعالیت خود را در سینما از انجمن سینمای جوانان ایران آغاز کرد و در سال۱۳۸۴ با فیلم سینمایی آن سه بصورت مستقل مدیریت فیلمبرداری را آغاز کرد.

بهرام بدخشانی

تعداد سیمرغ بلورین: سه سیمرغ

بهرام بدخشانی، مدیر فیلم‌برداری، بازیگر سینما و تلویزیون، سال ۱۳۳۷ در شهر تهران متولد شد. وی فارغ‌التحصیل مدرسه عالی تلویزیون و سینما است. او در آثاری نظیر فیلم‌های سینمایی؛ «من ترانه پانزده سال دارم»، «نگار» و «راه آبی ابریشم» فعالیت داشته است.

او درباره سبک فیمبرداری مود علاقه اش می‌گوید: «در سینمای جهان حرفه فیلم‌برداری را به نوع حرکات عجیب و غریب دوربین نسبت می‌دهند اما خود من معتقدم زمانی‌که فیلم‌برداری یک اثر احساس نشود، آن فیلم، فیلم‌برداری موفقی داشته است.» بهرام بدخشانی فعالیت خود در سینما را از سال ۱۳۶۷ در مقام فیلم‌بردار آغاز کرده است و پس از سال‌ها امروزه یکی از به‌نام‌های این رشته در سینمای ایران محسوب می‌شود. وی تا کنون موفق به دریافت سه سیمرغ بلورین و یک دیپلم افتخار از دوره‌های متعدد جشنواره فجر شده و در مصاحبه‌ای عنوان کرده: «کمبود تجهیزات و امکانات فنی به حدی رسیده است که نوع بیان فیلم را در سال‌های بعد دچار خدشه خواهد کرد. در دهه 60 که تحت محاصره و جنگ بود ، یک نوع زبان خاص را در سینما پیدا کردیم و آن را گسترش دادیم و جهان پذیرفت،‌اما الان نمی توانیم 20 سال گذشته را تکرار کنیم باید حرف جدیدی بزنیم. این حرف جدید یک بخشی از آن به تفکر جدید بر می‌گردد و بخش دیگر تجهیزات که من فکر می‌کنم در چند سال آینده در بخش تجهیزات به بن بست خواهیم خورد.» بهرام پس از مصدوم شدن از ناحیه پا که سر صحنه فیلم «دوئل» اتفاق افتاد، یک سال و نیمی را به نقاهت گذراند و پس از آن به اصرار محمود کلاری فیلم برداری بخشی از فیلم «بید مجنون» را انجام داد تا حال و هوایش عوض شود. گفتنی‌ است بدخشانی در کارنامه پربار خود فیلم‌برداری «زیر درختان زیتون» را نیز جای داده است.

دو مورد ویژه در بین فیلمبرداران ایرانی

شاعر تصویر سینمای ایران: نعمت حقیقی

نعمت حقیقی (زاده: ۱۳۱۸ تهران- درگذشته ۱۳۸۹ تهران) فیلمبردار سینمای ایران بود. او با کارگردان‌هایی همچون مسعود کیمیایی، بهروز افخمی و ناصر تقوایی همکاری کرده و به شاعر تصویر سینمای ایران ملقب بود.

وی در ۱۳۴۷ با لیلی گلستان ازدواج کرد که ۶ سال بعد از او جدا شد. نعمت حقیقی دارای سه فرزند به نامهای مانی، صنم و محمود است. او شب چهارشنبه ۸ اردیبهشت ۱۳۸۹ به دلیل عارضه قلبی در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت.

یار غار وودی آلن؛ فیلمبردار دو رگه ایرانی- فرانسوی با آثار بین المللی: داریوش خنجی

داریوش خنجی از پدری ایرانی و مادری فرانسوی زاده شد. پدرش روزگاری صاحب چند سینما در ایران بود؛ از وقتی خودش را شناخت عاشق تصاویر بود؛ در ۱۲ سالگی تصمیم گرفت که فیلمساز شود. پس از سنجیدن دانشگاه‌هایی که می‌توانست برای رسیدن به هدف در آن‌ها تحصیل کند، در نهایت در سال ۱۹۷۷، در یوسی‌ال‌ای ثبت‌نام نمود. بعدها، او این دانشگاه را ترک کرد و تحصیلاتش را در دانشگاه نیویورک پی گرفت.

داریوش به قول خودش عاشق پاریس است؛ برای همین پس از تحصیلات در آمریکا به فرانسه بازگشت. ابتدا در دوره‌های مختلفی شرکت کرد و تدوین‌گری را هم یاد گرفت؛ پس از آن زیر نظر کارگردانان فرانسوی همچون «مارتین نویتن»، «مارتین شافر» و «پاسکال مارتی» مشغول به کار شد تا حرفه‌اش را عملی بیاموزد.

شروع کارش با فیلم‌برداری چهار فیلم کوتاه بود که اولین‌شان در ۱۹۸۴ اکران شد. خنجی اولین فیلم بلند خود را در سال ۱۹۸۹ فیلم‌برداری کرد؛ فیلمی با نام Embrasse-moi به کارگردانی «مایکل روسیر» فرانسوی. در پی این فیلم، در سال ۱۹۹۰ دومین پیشنهاد فیلم‌برداری یک فیلم بلند به او داده شد؛ فیلمی به نام Le trésor des îles chiennes. با بازخورد خوب این فیلم بالاخره خنجی توانست نظر یکی از کارگردانان به‌نام سینمای فرانسه را جلب کند. «ژان پیر ژونت» (کارگردان مشهور فرانسوی و کارگردان فیلم «زندگی شگفت‌انگیز آملی پولان») از داریوش خواست برای فیلم‌برداری فیلم جدیدش به تیم او ملحق شود و داریوش هم به‌سرعت پذیرفت. این همکاری، سکوی پرتابی برای داریوش شد و بعد از آن توانست در کارهای بزرگی با فیلم‌سازان مشهور انجام دهد و در سطح بین‌المللی مطرح شود.

با شناخته‌تر شدن داریوش کم‌کم توجه فیلم‌سازان هالیوودی هم به او معطوف شد. در همان سال ۱۹۹۵، دیوید فینچر، یکی از کارگردانان برجسته‌ی هالیوود از او دعوت به همکاری کرد. فینچر از خنجی از خواست در فیلم دومش به نام «هفت» (se7en) مدیریت فیلم‌برداری را عهده‌دار شود. داریوش در این فیلم فضاهای بسته و تاریک را با تبحر تمام به تصویر در آورد؛ نتیجه‌ی کار با تحسین منتقدان و تماشاگران مواجه شد؛ آن‌چنان که برخی منتقدان معتقد بودند موفقیت فیلم هفت فینچر مدیون فیلم‌برداری بدون نقص داریوش خنجی است. بعد از هفت، «برناردو برتالوچی»، کارگردان مشهور ایتالیایی روی خنجی دست گذاشت و فیلم‌برداری Stealing Beauty را به او سپرد. داریوش سپس در ۱۹۹۶ برای «آلن پارکر» فیلم Evita را فیلم‌برداری کرد؛ این فیلم که از بازی «آنتونی باندراس» و «مدونا» بهره می‌برد در جشنواره‌های فیلم اسکار و بفتا نامزد دریافت جایزه‌ی بهترین فیلم‌برداری شد؛ هرچند از دست‌یابی به جایزه باز ماند. این امروز تنها نامزدی خنجی در اسکار است. بعد از این فیلم، داریوش دوباره به فرانسه رفت و سومین همکاری خود با ژونت را هم با موفقیت انجام داد. در سال ۱۹۹۹ اولین همکاری خود «رومن پلونسکی» را در فیلم Ninth gate تجربه کرد؛ فیلمی که با بازی «جانی دپ» همراه بود. در سال ۲۰۰۰ فیلم «دنی بویل» را فیلم‌برداری کرد ولی آن‌طور که خودش می‌گوید او عاشق همکاری با فینچر است و تجربه‌ی همکاری با او را فراموش نمی‌کند؛ برای دومین همکاری با فینچر در سال ۲۰۰۲ فیلم‌برداری «اتاق وحشت» را فیلم‌برداری کرد.

خنجی در سال ۲۰۰۳ اولین بار با «وودی آلن» کار کرد و «هر چیز دیگر» را برایش فیلم‌برداری کرد؛ همکاری‌ای که ادامه‌دار شد. او در مورد وودی آلن می‌گوید: «بهترین حس برای آلن موسیقی است. باید به همراه آلن نوازید و ریتم را پیدا کرد؛ اگر این اتفاق بیفتد آلن همان آزادی را به شما می‌دهد که برای بداهه‌گویی در فیلم می‌خواهید.» وودی آلن در مورد خنجی گفته: «او یک هنرمند به تمام معنا است؛ یکی از بهترین فیلم‌برداران دنیای سینما و شاید متفکرترین آن‌ها.» داریوش بعدها فیلم‌های «نیمه‌شب در پاریس»، «تقدیم به رم با عشق» و «جادو در مهتاب» وودی آلن را هم فیلم‌برداری کرد.

وی علاوه بر همکاری با کارگردانان مشهوری چون رومن پولانسکی، دیوید فینچر، وودی آلن، برناردو برتولوچی، وونگ کار وای، میشائل هانکه و سیدنی پولاک، با کارگردان مشهورنماهنگهای برجسته، کریس کانینگهام نیز همکاری داشته است. 

علاوه بر افرادی که در این پرونده و پرونده قبلی ذکر شد، سینمای ایران فیلمبرداران بسیار قابلی را به عالم تصویر معرفی کرده است که برای جلوگیری از طولانی شدن این لیست از ذکر نامشان خودداری کرده ایم. از جمله فیلمبردارانی که می توانستند در این لیست حضور داشته باشند عبارتند از اصغر رفیعی جم، علیرضا برازنده، تورج منصوری، پیمان شادمان فر، کوهیار کلاری و حتی بسیاری از جوانانی که با وجودشان آینده درخشانی در انتظار فیلمبرداری سینمای ایران متصور شد.

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.