مروری بر غافلگیری‌های سینمای ایران/ شما از کدام فیلم ایرانی رو‌دست خورده‌اید!؟

منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران:

فیلمهای زیادی در سینمای ایران ساخته شده اند که عنصر غافلگیری در آنها به شدت پر رنگ بوده است. در این مطلب تصمیم گرفتیم دست روی تعدادی از فیلم‌های سینمایی غافلگیر کننده سینمای ایران بگذاریم و مهم ترین فیلم ها را از نقطه نظر رودستی که به مخاطبان زده اند مرور کنیم. تعداد فیلم ها طبیعتا خیلی بیشتر از اینهاست. شما با کدام فیلم ایرانی که در این لیست وجود دارد و یا وجود ندارد، غافلگیر شده اید؟

فیلم «سگ کشی» از بهرام بیضایی

جنس غافلگیری: احتمالاً بشود فیلم «سگ کشی» را به جهت شدت رودست زدن، غافلگیر کننده ترین فیلم سینمای ایران به حساب آورد. تا جاییکه مخاطب لحظه پایان به سرنوشتی دیگر برای اتمام فیلم می اندیشد، اما اتفاقی دیگر رخ می‌دهد.

خلاصه داستان: حکایت فیلم بهرام بیضایی از این قرار هست که گلرخ کمالی «مژده شمسایی» بعد از سال ها به ایران می‌آید و متوجه میشود که شوهرش ورشکست شده. او برای نجات شوهرش «مجید مظفری» دست به هر کاری می‌زند. بارها کتک می‌خورد، تهدید میشود و خلاصه زمانی که در اتمام فیلم زخمی و عاجز چک ها را پس میگیرد، متوجه میشود که شوهرش با منشی شرکت شان نقشه داشته اند که توسط گلرخ چک ها را پاس کنند و از ایران بروند.

میزان موفقیت فیلم: سال ۷۹ علاوه بر پنج سیمرغی که نصیب فیلم شد، سیمرغ برترین فیلم از نگاه مردمی را هم گرفت. فیلم در زمان پخش هم بسیار مورد توجه قرار گرفت. «سگ کشی» برترین فیلم بهرام بیضایی نیست اما هم غالب منتقدان به آن روی خوش نشان دادند و هم علاقه مندان و پی گیران سینما بیش از فیلمهای دیگر او، آن را دیدند.

فیلم «چهارشنبه سوری» از اصغر فرهادی

جنس غافلگیری: اصغر فرهادی به دلیل جنس فیلم هایش تقریباً در غالب آثارش به مخاطب رودست می‌زند. فیلمهای او بر زمینه قضاوت بنا نهاده شده هست و طبیعیست بخش زیادی از حکایت به حدس و حدس و پس از آن گره گشایی اختصاص یابد و نوبت تحلیل خود مخاطب فرا برسد.در این میان، فیلم «چهارشنبه سوری» مخاطبانش را اکثر از سایرین غافلگیر می‌کند.

خلاصه داستان: فرهادی تصویری از یک زن شکاک و افسرده با بازی« هدیه تهرانی» را نشان می دهد که مدام به همسرش «حمید فرخ نژاد» بدبین است و به اینکه او با زن همسایه «پانته آ بهرام» ارتباط دارد، شک دارد. فرهادی آن قدر روی بدبینی و شکاک بودن زن پافشاری می‌کند که تا نیمه فیلم غالب مخاطبان حق را به شوهر می‌دهند و حتی برایش دل می سوزانند تا اینکه یکمرتبه و در اواخر فیلم به مخاطبش رودست می‌زند و زن همسایه را در خودرو مرد نشان میدهد.

میزان موفقیت فیلم: چهارشنبه سوری علاوه بر دریافت سیمرغ برترین کارگردانی، برترین بازیگر نقش اول زن و برترین تدوین، عنوان برترین فیلم از نگاه تماشاگران را به خودش اختصاص داد و زمان پخش هم پرمخاطب ترین فیلم سال لقب گرفت.

فیلم «دایره زنگی» از پریسا بخت آور

جنس غافلگیری: تنها فیلم سینمایی پریسا بخت آور هم براساس رودست زدن در دقیقه نود بنا شده است. گرچه فراموش نمی‌کنیم از آنجایی که فیلمنامه دایره زنگی را اصغر فرهادی، همسر بخت آور نوشته است، جنس غافلگیری های این فیلم هم تقریباً نمونه سایر آثار این کارگردان می باشد.

خلاصه داستان: حکایت فیلم دایره زنگی با تلاش یک دختر و پسر «باران کوثری و صابر ابر» برای جمع کردن پول تعمیر خودروی پدر دختر شروع می‌شود. پسر تمام تلاشش را میکند که با تعمیر و نصب کردن ماهواره های یک مجتمع این پول را جمع کند. در انتها معلوم می‌شود دختر کارش دزدی بوده و این اتومبیل را هم از یک نفر دزدیده هست. در نهایت می فهمیم که از تمام منزل ها هم یک چیزی دزدیده هست. بخت آور برای بیان مفهوم فیلمش بهره گیری بهینه از عنصر رودست زدن کرده و خیلی مفید پازل های حکایت را کنار هم قرار داده هست. حتماً یکی از دلایل محبوبیت این کمدی، اتمام متفاوت آن است.

میزان موفقیت فیلم: در جشن خانه سینما تندیس برترین فیلمنامه و برترین بازیگر نقش اول مرد را گرفت. در زمان پخش هم خیلی زود توانست به باشگاه میلیاردی ها دست پیدا کند.

فیلم «کیفر» از حسن فتحی

جنس غافلگیری: فیلم حسن فتحی انتهای غافلگیر کننده و جان‌داری دارد. جایی که مشخص می‌شود ابی بن بست (امیر جعفری) کیست و برزو (هومن برق نورد) در ژاپن به چه کاری مشغول بوده و فلاش بک هایی که باعث می شود در کنار مصطفی زمانی و هانیه توسلی، مخاطبان هم غافلگیر شوند.

خلاصه داستان: برزو در آستانه اعدام قرار دارد. همسرش و پسر کوچکش به همراه برادر کوچکتر برزو و دوست برادرش همه تلاششان را می کنند تا در مجالس و جشنها پول دیه وی را تهیه کنند. پول تهیه می شود، اما در شب قبل از زمان اعدام فرد یا افرادی به خانواده مقتول سه برابر دیه را می دهند تا رضایت ندهد. برزو اعدام می شود و برادر کوچکتر به دنبال دلیل آن می گردد که با اتفاقات عجیب و حقایق تلخی روبرو می شود.

میزان موفقیت‌: فیلم در جشنواره نامزد دو سیمرغ بلورین شد و در جشن سینمایی منتقدان جایزه بهترین فیلم را دشت کرد و برای بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین فیلمنامه و بهترین کارگردانی نامزد دریافت جایزه شد.

فیلم «خوب بد جلف» از پیمان قاسم‌خانی

جنس غافلگیری: اولین فیلم پیمان قاسم خانی در طول فیلم سعی داشت با فیلم ها و داستان های پلیسی شوخی کند، اما بهترین شوخی‌ فیلم درباره مرگ بدمن داستان در انتهای فیلم بود. جاییکه کل فیلم پلیس به دنبال قاتل ضدقهرمان فیلم میگشت و در نهایت مشخص شد او توسط همسرش به خاطر یک سهل انگاری در رانندگی به پایین دره پرت شده است! ضمنا این سکانس پس از تیتراز پایانی فیلم بود که خیلی ها آن را ندیدند!

خلاصه داستان: مانی حقیقی یک کارگردان هنری سینما از طرف تهیه‌کننده‌اش تحت فشار است تا از دو بازیگر تجاری برای بازی در نقش‌های اصلی فیلمش استفاده کند. از نظر کارگردان آن‌ها بدترین انتخاب‌های ممکن هستند، اما اگر می‌خواهد که فیلم را بسازد مجبور است در مدت کوتاهی آن‌ها را به نقش‌هایشان نزدیک کند و این کار آسانی نیست.

آن‌ها از سرگرد شادمان به عنوان کارشناس انتظامی کمک می‌گیرند. سرگرد قبول می‌کند به آن‌ها آموزش دهد و آن‌ها را همراه خود می‌برد تا شیوه کار او را یاد بگیرند. دریکی از این پرونده‌ها با جسد فردی به نام محمود معتضدی در کنار رودخانه مواجه می‌شوند. روی دست او علامتی خالکوبی شده و حکم نوشته شده، نفر دیگری هم به نام کمال دهن لق با همین خالکوبی کشته شده است. آن‌ها یک باند توزیع مواد مخدر هستند و ماده‌ای مخدر به نام حکم لازم را پخش می‌کنند شادمان نفر سوم این گروه را که حسام کشمیری نام دارد در یک باغ بازداشت می‌کند. آن‌ها به دنبال نفر چهارم هستند چون گمان می‌کنند این بازی با چهار نفر انجام می‌شود و نفر چهارم عامل قتل است.

میزان موفقیت: فیلم با اینکه نامزد یک سیمرغ بلورین در جشنواره شد، اما اصلا در حد و اندازه های جشنواره فیلم فجر نبود. البته از خیلی از فیلم های کمدی سالم تر بود و همین عامل سبب شد فروش بالایی در گیشه داشته باشد.

فیلم «سعادت آباد» از مازیار میری

جنس غافلگیری: مازیار میری در «سعادت آباد» درست در سکانس پایان به مخاطبش رودست میزند. نکته مهم اینجاست که در نسخه ای که در شبکه نمایش خانگی پخش شده، این سکانس پایانی یعنی اوج غافلگیری فیلم حذف شده هست و همین باعث ابتر شدن حرف و دغدغه فیلم شده است.

خلاصه داستان: ماجرا از این قرار است که یاسی با بازی «لیلا حاتمی» در زندگی اش با محسن «حامد بهداد» دچار مشکل شده و میداند که همسرش نسبت به او بی توجه هست و روابط کاری مرموزی دارد. بعد از یک مهمانی پر تنش که رازهای زیادی در آن فاش می‌شود، یاسی از محسن می‌خواهد که به منزل پرستار بچه برود و وی را بیاورد. در سکانس پایانی میبینیم که محسن با پرستار دخترش یعنی «مینا ساداتی» ارتباط دارد.

میزان موفقیت فیلم: سیمرغ برترین بازیگر نقش مکمل زن را گرفت و در فروش هم خیلی زود به باشگاه میلیاردی ها پیوست. سعادت آباد نظر طیف زیادی از منتقدان را به خود جلب کرد و در زمان پخش نقدهای مثبتی درمورد اش نوشته شد. از سویی دیگر البته برخی با درونمایه فیلم زاویه داشتند و نقدهای محتوایی، منفی بود.

فیلم «گناهکاران» از فرامرز قریبیان

جنس غافلگیری: «گناهکاران» از جمله فیلمهای پلیسی خوب سینمای ایران است که طبیعتا به دلیل ذات پلیسی که دارد، رودست زدن جزو خصایص آن محسوب می‌شود. با این حال اما مخاطبان در این فیلم طوری غافلگیر میشوند که اصلا انتظارش را ندارند.

خلاصه داستان: ماجرا از قتل یک دختر شروع می‌شود. سرگرد روانگر «رامبد جوان» و سرهنگ تدین «فرامرز قریبیان» مامور میشوند تا قاتل داستان را پیدا کنند. در طول فیلم ما با پنج فرد مظنون به قتل روبرو می‌شویم که هر کدام شان به دلیل روابط گوناگونی که با او داشته اند، دلایل لازم برای قتلش را دارند. درست زمانی که مخاطبان بین این پنج انتخاب سرگردان هست، کارگردان ناگهان وی را غافلگیر میکند. تازه می فهمیم که قاتل زن فردی غیر از این پنج نفر است که به دلیل عشقی که به زن داشته بر اثر اتفاقاتی او را به قتل رسانده است.

میزان موفقیت فیلم: این فیلم سیمرغ بلورین برترین بازیگر نقش مکمل مرد را گرفت اما در زمان پخش آن طور که باید غوغایی نشد و فروش متوسطی داشت.

فیلم «گذشته» از  اصغر فرهادی

جنس غافلگیری: در فیلم «گذشته»، اصغر فرهادی چند بار پشت سر هم غافلگیرمان می‌کند. هر زمان حدس می‌زنیم اصل ماجرا را فهمیده ایم و پی به مسیر حکایت برده ایم، اما هنوز چیزی نگذشته که متوجه می‌شویم یک رودست دیگر در کار هست و تا باز شدن گره اصلی هنوز راه زیادی باقی باقیمانده!

خلاصه داستان: ماجرای فیلم درمورد خودکشی همسر سمیر است. همه حدس می‌زنند او از شدت افسردگی دست به خودکشی زده است اما دختر مارین راز کشته شدن وی را به فهمیدن ارتباط میان شوهرش و مارین ربط میدهد. بعد از مدتی می فهمیم دختر مارین برای همسر سمیر ایمیل فرستاده و این مسئله را فاش کرده است اما رودست نهایی بعد از همۀ این ها وارد می‌شود.

میزان موفقیت فیلم: گذشته با اینکه نسبت به «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» نتوانست مخاطبان ایرانی را خیلی سر شوق آورد اما در جشنواره های گوناگون جهانی خیلی موفق ظاهر شد. برنیس بژو، بازیگر فرانسوی این فیلم از چند جشنواره جایزه برترین بازیگر نقش اول زن را گرفت و خود اصغر فرهادی هم موفق شد در چندین و چند جشنواره مورد توجه قرار بگیرد.

فیلم «رخ دیوانه» از ابوالحسن داودی

جنس غافلگیری: مخاطب در «رخ دیوانه» هم چند بار رودست میخورد. شمار این رودست خوردن ها آن قدر زیاد است که آخرین عنصر غافلگیری که در واقع مهم ترین آنهاست، دیگر شوک آور نیست. نخستین رودست زمانیست که راز بازی مسعود با جمع رفقا و سرکاری بودن تماس ها، برای پیروز فاش می‌شود. از یک جایی به بعد پیروز هم وارد بازی میشود اما حکایت پیش می‌رود و نهایتا متوجه می‌شویم که قضیه کاملا متفاوت با چیزیست که فکرش را می کرده ایم و اصلا مسعود از ابتدا قصه را طور دیگری چیده است. این بار رودست دوم را به مخاطب می‌زند. شمار این عناصر غافلگیری باعث شده تا خیلی ها لقب «فیلم پر از دروغ» را برای رخ دیوانه در نظر بگیرند و در نقدهای گوناگون بنویسند که کارگردان مخاطب را گول زده است.

خلاصه داستان: داستان چند جوان است که در یک قرار اینترنتی با یکدیگر آشنا شده و به دنبال یک شوخی و شرط‌بندی در مسیری پیچیده و دلهره‌آور می‌افتند، مسیری که درک جدیدی از زندگی و اجتماع را برای هرکدامشان رقم می‌زند.

میزان موفقیت فیلم: رخ دیوانه پنج سیمرغ از جشنواره سی و سوم گرفت که مهم ترین انها سیمرغ برترین فیلم، برترین کارگردانی و برترین فیلم از نگاه مردم بود. این فیلم زمان فروش هم حسابی سروصدا کرد و فروش بالایی را برای آن به ثبت رساند.

فیلم «من» از سهیل بیرقی

جنس غافلگیری: سهیل بیرقی در نخستین فیلم بلند سینمایی اش فیلمی ساخته که از چند منظر قابل تأمل است. علاوه بر بازی متفاوت لیلا حاتمی و بهنوش بختیاری، انتهای فیلم مخاطب را به شدت غافلگیر میکند.

خلاصه داستان: ماجرا از این قرار است که در کل فیلم با زنی به نام آذر روبرو هستیم که تبهکار هست و با خودباوری و زرنگی خاصی مقاصدش را پیش میبرد. او کسب و کار فروش مشروبات الکلی را مدیریت میکند، سرپرست یک باند قاچاق هست و اکنون هم به پسر جوانی «امیر جدیدی» قول داده هست تا وی را بعنوان یک خواننده مطرح سرشناس کند. او مدام از این پسر بهره کشی می‌کند و وی را سر کار می‌گذارد تا اینکه سرانجام متوجه میشویم که هم ما و هم آذر بدجوری رودست خورده ایم.

میزان موفقیت فیلم: در جشنواره فجر در دو رشته نامزد دریافت سیمرغ شد اما موفقیتی برایش در پی نداشت. فراموش نمیکنیم «من» سالی به جشنواره رسید که حریفان گردن کلفتی مانند «ابد و یک روز» سعید روستایی و «ایستاده در غبار» محمد حسین مهدویان را کنار خود داشت. اگر جز این بود، حتماً فیلم بیرقی چند سیمرغ دشت می کرد.

فیلم «عادت نمی‌کنیم» ازابراهیم ابراهیمیان

خلاصه داستان و غافلگیری: احمدرضا مقدم (محمد رضا فروتن)، استاد برجسته و با سابقه دانشگاه است که شک و تردیدهای همسرش مهتاب به ارتباط او با یکی از دانشجویانش، بسترساز فاجعه‌ای غیرقابل پیش‌بینی می‌شود.

میزان موفقیت: «آآآدت نمیکنیم» با وجود دو نامزدی در جشنواره فیلم فجر، آنچنان که باید و شاید نتوانست موفقیتی به دست بیاورد. در چند سال اخیر هم اگر فیلمی کمدی نباشد و جنجال به پا نکند و قصه‌اش کشش خیلی زیاد برای موفقیت نداشته باشد، محکوم به فروش کم در گیشه است.

فیلم «ائو= منزل» از اصغر یوسفی نژاد

خلاصه داستان و جنس غافلگیری: مهم ترین خصوصیت فیلم «ائو» این است که فضا را طوری پیش می‌برد که مخاطب اصلا انتظار غافلگیری نداشته باشد. دختر خانواده اجازه انتقال جسد پدرش را برای بهره گیری تحقیقاتی در دانشگاه نمی‌دهد و این مسئله کاملا منطقی به نظر می‌رسد. تا ۲۰ دقیقه پایان مخاطب فقط شاهد درگیری های متعدد هست و انتظار دارد یکی از دو طرف کوتاه بیاید. اینجاست که عنصر غافلگیری رودست عجیبی به آن ها میزند.

از آنجایی که ممکن هست خیلی ها این فیلم را ندیده باشند، از بیان جزییات این غافلگیری امتناع می‌کنیم. همین قدر اشاره کنیم که کارگردان بخوبی فضایی برای روایت فیلمش ایجاد کرده. از آن طرف حواسش به شخصیت پردازی و نحوه گرفتن بازی‌ها بوده و طوری ذهن‌ها را حاضر می‌کند که کمتر کسی به رخداد اصلی فکر کند. همین مشخصه، باعث شده فیلم پایانی زیبا «از نظر دراماتیک، نه محتوا» داشته باشد.

میزان موفقیت فیلم: فیلم «ائو» در جشنواره از جانب منتقدان بسیار مورد توجه قرار گرفت و در جشنواره های جهانی هم مطرح شد اما از آنجایی که در گروه هنر و تجربه پخش شد، فروش چندانی نداشت.

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.