فیلشاه یا فیلمشاه؛ مسئله این است!

چشمان‌تان را ببندید و برای لحظاتی تصور کنید «فیلشاه» یک انیمیشن نیست. یک فیلم رئال است با موضوع حمله سپاه پادشاه ابرهه به مکه. آیا خیلی از ظرفیت‌های قصه از دست نمی‌رود؟ دلیلش ساده است. «فیلشاه» می‌توانست «فیلم شاه» باشد؛ فیلم ابرهه. یا حتی فیلم مریم و پدر برنابا یا فیلم عبدالمطلب و هر کاراکتر انسانی دیگر. اما فیلشاه، به یمن روایتش از دید یک فیل، یک انیمیشن باقی مانده و سینمای ما را هم بالاخره صاحب یک انیمیشن کرده است. یک انیمیشن به معنای واقعی که نمی توان آن را جز انیمیشن تصور کرد.
ماجرا خیلی ساده است. سینمای ایران به جز چند سال دوره طلایی سینمای کودک و چند صباحی تنفس در بازار پر رونق فیلم‌های گیشه‌ای اکشن در اواخر دهه شصت و اواسط دهه هفتاد، همواره درگیر بیماری مسری رئالیسم آن هم از نوع اروپایی و به ویژه فرانسوی، ایتالیایی و کمونیستی‌اش بوده است.

در چنین شرایطی عجیب نیست که حتی انیمیشن‌های ایرانی هم گرفتار این رئالیسم و فقدان تخیل شده باشند و قصه‌هایی را برای روایت انتخاب کنند که اگر مشکل بودجه نباشد، خیلی راحت میتوان همان قصه‌ها را در سینمای رئال و غیر انیمیشن هم ساخت، بدون آنکه چیز خاصی از دست برود و دریغ و افسوسی از این تغییر مدیوم بر جا بگذارد.

این چنین است که قصه هایی چون قصه مادر بزرگوار امام عصر(عج) یا روایت قرانی اصحاب اخدود یا ماجرای زندگی شهید چمران، بی‌انکه در زاویه دید روایی انها خلاقیت و فانتزی‌هایی از جنس سینمای انیمیشن به کار رفته باشد، تبدیل به قصه‌های مهم‌ترین انیمیشن‌های ایرانی در سال‌های اخیر می‌شوند. در حالی که سوال مهم این است که چه نیازی به روایت این قصه‌ها در قالب انیمیشن است؟ و ایا در این اثار و با این زاویه دیدهای رئالی که انتخاب شده، از ظرفیت های بسیار غنی انیمیشن به درستی بهره گرفته شده است؟ واضح است که جواب منفیست.

«فیلشاه» اما درگیر این رئالیسم مزمن نیست؛ چرا که ایده مرکزی قصه یعنی روایت ماجرای حمله سپاه ابرهه به مکه از زاویه دید یک فیل، به درستی از همان ابتدا بر فانتزی و تخیلی بودن و بهره گیری از ظرفیت‌های انیمیشن بنا شده است و همین است که فیلشاه را منحصر به فرد کرده. واگرنه «فیلشاه» در تکنیک و طراحی کاراکتر به وضوح عقب‌تر از «فهرست مقدس» و در کارگردانی نسبت به «دروازه بهشت» قدمی رو به عقب است. اما قطعا از این دو اثر برجسته، انیمیشن بهتری است.

در واقع این بار نویسندگان در اتفاقی بدیع، اجازه داده اند تا تخیل‌شان به پرواز درآید و خارج از جغرافیای واقعگرای سینمای ایران حرکت کند. به همین واسطه هم هست که می‌توان پیش‌بینی کرد که فیلشاه بتواند بیش از تمام آثار قبلی، با مخاطب واقعی سینمای انیمیشن، یعنی کودکان و نوجوانان ارتباط برقرار کند.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.