از هر دری سخنی

خانم وکیل موفقی به نام«بیتا»در زندگی زناشویی خود دچار مشکلی شده است. او به هنگام قبول پروژه وکالتی جدید، متوجه حضور زن دیگری در زندگی همسرش«حمید»‌می‌شود.

دوران عاشقی یک درام خانوادگی است که در بستر اجتماعی روز با موضوع ازدواج موقت اتفاق‌می‌افتد. رئیسیان با به تصویر کشیدن مکرر این موضوع در شرایط مختلف، بر انتقال مفاهیم و مضامین فیلم برای همه گروه‌ها و کثرت این اتفاق تاکید کرده است. فیلم سوژه اپیدمیکی دارد که دست به دست فیلمسازان‌می‌چرخد و این بار به روایت مردان متأهلی‌می‌پردازد که با رعایت اصول شرع و قانون به دنبال امیال خویش‌می‌روند. سوال اینست که این موضوع تا چه اندازه چالش جامعه امروز است؟ این دسته از مردان چند درصد از پدران و همسران سرزمین ما را تشکیل‌می‌دهند؟ چرا نوع بیان به گونه ای است که مخاطب را وادار‌می‌سازد تا حس کند مردان زیادی از این اجتماع برای زندگی شخصی شان ارزشی قائل نیستند؟ درست این است که، وقتی‌می‌خواهیم از یک شخصیت خاص و یا تعداد محدودی در جامعه صحبت کنیم طوری به بیان داستان بپردازیم که فروانی آنان بیش از آنچه هست به چشم نیاید.

نگاه علیرضا رئیسیان به عقد موقت غیرکارشناسانه و سطحی است؛ غافل از اینکه در مرتبه نخست، تشویق دین اسلام به تشکیل خانواده، ازدواج دائم و تک همسری است و ازدواج موقت در شرایطی خاص و با اتخاذ تدابیری دقیق مطرح شده است. از آنجا که اسلام، دین اعتدال است و افراط و تفریط جایی در آن ندارد، پرداختن به اموری که باعث بازماندن فرد از زندگی شخصی اش شود، نه تنها پسندیده نیست بلکه مورد نکوهش واقع شده است.با کمی فاصله از سطح موجود در فیلم و نگاهی عمقی، متوجه خواهیم شد که در قاب دوران عاشقی، زن به دیده غنیمت جنسی نگریسته شده است. به طوریکه تصور‌می‌شود با وجود یک زن در زندگی فرصت‌های زیادی از دست رفته است!

طبیعی است که به تصویرکشیدن چنین مردانی بدون رعایت چارچوب، بیان یک ناهنجاری در اجتماع است. اما به تصویر کشیدن یک ناهنجاری با رعایت اصول اولیه اخلاقی، آگاهی و بیداری است که بلامانع قلمداد‌می‌شود. پردازش ناهنجاری تا زمانیکه از حد متعارف عبور نکند، زشتی خود را از دست ن‌می‌دهد و تبدیل به پدیده ای روزمره نمی‌گردد.

خلق آثار با مضامینی شبیه آنچه در دوران عاشقی روایت شده است، همچون حرکت بر لبه تیغ‌می‌ماند که پیامدهای مثبت و منفی آن همیشه در معرض القاء هستند؛ ساخت یک و یا چند فیلم برای شروع یک جریان فرهنگی یا فرهنگ‌آفرینی کافی نیست اما نوشتن تنها یک قصه برای خراب کردن ذهن مخاطب بسیار کارساز خواهد بود.

پردازش شرایط زندگی«حمید»و «بیتا»از نقاط قوت فیلم است. کارگردان با نمایش درگیری‌های شغلی زیادی که «بیتا» برای خود بوجود آورده است، وظیفه ای که هر یک از آن‌ها در زندگی مشترک بر عهده دارند و به دست آفت فراموشی سپرده اند را به تصویر‌می‌کشد. فرآیندی از فراموشی که منجر به سردی روابط، آشفتگی و عدم تمایل به حل اختلافات زناشویی آن‌ها شده است. همچنین از حس ناامیدی و افسردگی حاکم بر زندگی پوچ و بی معنای آنها تصویری واقعی به نمایش‌می‌گذارد. به واقع، در لابلای داستان روان دوران عاشقی، فیلم بدون آنکه به ورطه شعارزدگی و درشتگویی بیفتد به نکاتی که در زندگی زناشویی باعث اختلاف‌می‌شود پرداخته است.

با اینکه داستان فیلم روان است، کارگردان از تم متفاوتی برای روایت کمک گرفته و با زمانبندی صحیحی گره‌های فیلمنامه را مطرح و در جای مناسبش باز‌می‌کند، اما نمی‌تواند نمایش باورپذیری از داستان را به تصویر بکشد. به عبارت دیگر نوع ارتباطات اجتماعی و جزئیات آن در پرده ای پایین باقی‌می‌ماند و برای مخاطب باور پذیر جلوه ن‌می‌کند. شخصیت«بیتا»- که بسیار هم شبیه به شخصیت«یاسی»در فیلم سعادت آباد است - در بعضی سکانس‌ها مخاطب را دلزده و آزرده‌می‌کند؛ به عنوان مثال زمانی که وی از رابطه پنهانی شوهرش باخبر‌می‌شود عکسی العمل خاصی نشان ن‌می‌دهد و سکوت‌می‌کند؛ یا زمانی که برای مهمانی مردانه و مجردی همسرش با وجود مشغله‌های زیاد کاری غذای خانگی مفصلی تهیه‌می‌کند و بعد از رفتن مهمان‌ها هم به تنهایی مشغول جمع آوری میز شام‌می‌شود، باعث ایجاد کلیشه‌گرایی در فیلم شده است. پررنگ تر از همه شخصیت و دیالوگ‌های پدر«بیتا»که به نوعی پیام‌های مهمی از فیلم در آن مستتر بود که نتوانست تصویری باورپذیر از او ارائه دهد و فیلم را به مهلکه شعارزدگی کشاند.

یکی از مراجعین دفتر«بیتا»، بسیار متفاوت از بقیه، در فکر تغییر جنسیت و به دنبال راهکاری برای گرفتن حضانت بچه‌هایش بود. واقعا مخاطب متوجه ضرورت بیان چنین موضوعی در خلال داستان ن‌می‌شود و احساس‌می‌کند که بودن و یا نبود آن سکانس هیچ فرقی ندارد. مگر آنکه هدف این باشد که در این باب هم سخنی به میان آورده شود.

در پلان ابتدایی فیلم چشم باز‌می‌شود و در نمای پایانی که چشم بسته‌می‌شود شاید قصد دارد تاکید رئیسیان بر گذر زمان را نشان دهد و حاکی از آن است که روزگار همچون چشم بر هم زدن‌می‌گذرد؛ با گذشت و مهربانی زندگی کنید؛ سعی کنید در انتخاب راه اشتباه نروید و خیلی چیزهای دیگر که‌می‌توانست با مضمون فیلم سازگاری پرمعنایی داشته باشد.

مجموعه کادر حرفه‌ای و هماهنگی خوب بین عناصر داستان پرداز، کارگردان و تدوین در کنار نوع بازی خوب چهره‌های شاخص همانند شهاب حسینی، لیلا حاتمی و فرهاد اصلانی دست به دست هم دادند تا دوران عاشقی را به اثری پذیرفتنی تبدیل کنند. به جرأت‌می‌توان گفت جدا از نوع نگاهی که کارگردان نسبت به محتوا داشت، دوران عاشقی یکی از فیلم‌های برجسته جشنواره امسال بود.