همان همیشگی

بزرگترین تهدیدی که در سال‌های اخیر متوجه کارگردان‌های فیلم اولی بوده، تکرار تم، موضوع و فرم فیلم اول در آثار بعدی است. این ایراد که بیشتر به خاطر ته کشیدن خلاقیتی است که سال‌ها پشت ساخته اول مانده بوده و ناگهان در فیلم اول سرریز شده، نتیجه‌اش می‌شود اینکه در فیلم‌های بعدی، فیلمسازانی که شتابزده عمل می‌کنند، نمی‌توانند اثر بهتری خلق کنند. این موضوع در سال‌های اخیر گریبانگیر امیرحسین ثقفی بوده و به وضوح می توان گفت آیدا پناهنده نیز قربانی این ماجراست.

هدیه تهرانی در فیلم اسرافیل

فیلم «اسرافیل» – جدا از اینکه چه ربطی به اسمش دارد- در فرم، چیز جدیدی نسبت به فیلم قبلی پناهنده ندارد و در قصه‌گویی حتی عقب‌تر و سردرگم‌تر از آن است. روایت «اسرافیل» دچار مشکل اساسی است. فیلمساز ما را با ماهی (هدیه تهرانی؛ با همان بازی و حس همیشگی‌اش) همراه می‌کند و روزمرگی‌های بعد از مرگ پسرش را به نمایش می‌گذارد و سپس کاراکتر دوم را با او همراه می‌کند و در یک سوم پایانی فیلم، ناگهان از کلاهش خرگوشی بیرون می‌آورد و سروکله‌ی سومین کاراکتر پیدا می‌شود و باز در نهایت، چندین پلان با کاراکتر اول همراه هستیم. روایت فیلم کاملا گیج و سردرگم است. یکی از دلایل آن هم شخصیت‌پردازی ضعیف و بی‌مایه‌ی «ماهی» است که حرفی برای گفتن ندارد و هدیه تهرانی هم در نقش‌آفرینی این شخصیت، فوق‌العاده ضعیف عمل کرده است. همانطور که در فوتبال، گل نکردن خیلی توپ‌ها سخت‌تر از گل کردنشان است، در سینما نیز خیلی سخت است که حضوری 20 ساله جلوی دوربین داشته باشی و با کارگردان‌هایی چون کیمیایی، تقوایی، افخمی، درویشو فرهادیکار کرده باشی و در فیلمی به سادگی اسرافیل، نتوانی در موقعیتی مشخص، حسی باورپذیر را منتقل کنی و در ادا کردن اولیه و ساده لهجه مازنی درجا بزنی. بنابراین پناهنده با «اسرافیل» نتوانسته از جایگاه یک فیلم اولی کوچ کند و هنوز در فضا و فرم فیلم اولش درجا می‌زند.

پژمان بازغی در فیلم اسرافیل

به نظر می‌رسد آیدا پناهنده به سینمای جایزه بگیرِ کشور همسایه؛ ترکیه بسیار علاقه‌مند است و در انتخاب لحن، روایت و موقعیت‌های رخدادهای فیلم‌هایش، از آثار دو کارگردان مهم جریان اصلی سینمای ترکیه یعنی سمیح کاپلان اوغلو و نوری بیلگه جیلان، استفاده می‌کند. همین هم باعث شده تا تنها چیز دندان‌گیر اسرافیل برایمان، چند پلانِ کارت پستالی از فضای طبیعت سوادکوه و ارتفاعات آن باشد. حیفم می‌آید اگر نگویم که «اسرافیل» برای سربازهای وظیفه‌ای که چنیدن ساعت از خدمت مرخصی می‌گیرند و به سالن سینما می‌آیند تا کمی استراحت کنند، فیلم مناسبی است.

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.  [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]