ملک سلیمان متعلق به نسل سینمای داستان گو نیست

عدم توجه به شیوه  شناسی نقد و همچنین ابراز نظر شخصی به جای نقد و تحلیل کارشناسانه  مسئله ای است که این روزها خاطر هنر دوستان و صاحبنظران را مکدر کرده .این که هر کسی از زاویه ی نگاه خود  خود اثری را نقد کند فی نفسه عیب و اشکالی ندارد اما آیا هیچ روش و معیاری برای تحلیل نمی بایستی مورد توجه قرار گرفته باشد؟ بعنوان مثال آیا اثری کلاسیک را می توان با تکیه بر اصول  مکتب رومانتیسم تحلیل کرد و اگر این  کار انجام شود آیا تنایج حاصله متقن و مستدل خواهد بود؟ملک سلیمان جدا از نقاط ضعف و قوت خود یکی از قربانیان این کم توجهی به روش شناسی نقد است. ساختار فیلمنامه ی ملک سلیمان به هیچ وجه منطبق بر معیار های سید فیلد و  اصول یوجین ویل نیست و  تعجب می کنم وقتی میبینم منتقدی در نگاهی به اصطلاح کارشناسانه به این فیلم  از ضعف مفرط ساختار فیلمنامه سخن می گوید.شهریار بحرانی، کارگردان فیلم ملک سلیمان، از عواملی نظیر برقراری حکومت دینی، مدل رفتار متقابل ولی با مردم و به مذمت هوای نفس و  جولان دادن به نفسانیات  می پردازد.

تلاش نویسنده و کارگردان  تغییر رویکرد زبان سینما از نفس محوری  به فطرت باوری بوده اما بنظر میرسد این چرخش زاویه مورد توجه بیشتر منتقدان گرامی و صد البته کاربلد قرار نگرفته. بسیاری از منتقدان کم و بیش چنین ابراز نموده اند که فیلمنامه «ملک سلیمان» دارای عناصر مهم دراماتیک نیست مجموعه‌ای از حوادث است که کلیت قصه را به وجود می‌آورد .این نکته درست اما ملک سلیمان متعلق به نسل سینمای داستان گو نیست بلکه به گروه سینمای قصه گو تعلق دارد. در این گروه آن چه اهمیت دارد کشش قصه ی اصلی و حکایت های فرعی است و نه ساختار داستان گوئی سید فیلدی.نقاط  ضعف و نقاط قوت :

نقاط قوت:

1- مضمون و درونمایه ی اثر: «فاتقوا الله و اطیعون»- تقوی پیشه کنید و از پیامبرانتان اطاعت نمائید. این رهنمود قرآنی کلید ی ترین تفکر راهبردی فیلم است  که به خوبی در بطن این اثز خودنمائی میکند.

2- جلوه های ویژه:جلوه های وِیژه خوب از کار در آمده اند اما از آن ها خوب استفاده نشده(مثلا" دود سیاه که خام دستانه اجرا و به کار گرفته شده)

3- موسیقی متن: موسیقی متن در امتزاج با تصاویر بی آن که خود نمائی کند توانسته به تقویت حس و حال صحنه یاری نماید.

4- شخصیت پردازی کاراکترهای  اصلی: شخصیت سلیمان نبی و دیگر کاراکتر های اصلی بخوبی پرداخت شده اما تیپ های دیگر انگار در فیلمنامه رها شده اند.

5- اتوپیا :ملک سلیمان حکایت همان دغدغه ی دیرینه ی انسان است، اتوپیا یا مدینه ی فاضله ای که سلیمان از درگاه حضرت حق درخواست می کند مورد هجوم شیاطین قرار می گیرد. این دیدگاه می تواند در مقایسه با وضعیت کنونی جامعه قرار گیرد و لزوم توجه به بصیرت را یاد آوری نماید.

نقاط ضعف:

1- یکدست نبودن ریتم: متاسفانه فیلم در لحظاتی از ریتم می افتد و توان خود را از دست می دهد. عدم توجه به ساختار کشش قصه  و ضعف در تدوین به همراه برخی ضعف های کارگردانی موجب  بروز این نقیصه شده.

2- عدم توجه کافی به خط کشش: برای فیلمی که می خواد قصه گوئی را جایگزین داستان گوئی کند توجه به خط کشش و جذابیت درونی قصه اهمیتی حیاتی دارد . متاسفانه این نکته مورد توجه قرار نگرفته و به همین دلیل فیلم دچار نشست و فرود شده و از ریتم می افتد.

3- نگاه مردسالارانه: زن ها در حاشیه اند. شاید منتقدان در ابتدا تصور کننند عدم هجوم دود های سیاه به زنان ناشی از پاکی فطرت ایشان است اما زنان در این فیلم اصولا" جایگاهی ندارند . حتی به همسر سلیمان نبی نیز توجه چندانی نمی شود . دیالوگ های اندکی بین این دو رد و بدل می شود . بطور کلی تصویری جامع از زنان در اتوپیای سلیمان بدست نمی آید .

4- تدوین: تمرکز زدائی از ذهن تماشاگر یکی از آفاتی است که از ضهف تدوین  ناشی شده ، پرش های ناگهانی فیلم در سکانس های مهم، تمرکزتماشاگر را به هم می زند. بعنوان مثال  درگیری بین نیروهای خیر و شر چنان در هم و بر هم است که مخاطب حیران می ماند  . تصاویر شلوغ و درهم و برهم درگیری ها چیزی جز شلوغی و بی نظمی بی حد و حصر نیست. انگار که کارگردان توان کنترل و مدیریت این صحنه را از دست داده بوده.

5- تکرار بی منطق نما ها و قاب بندی ها: لانگ شات حرکت اسب ها که از بالای جنگل فیلمبرداری شده است، دوبار به فاصله زمانی کمتر از یک دقیقه تکرار می شود و مانند نشان دادن صحنه آهسته یک قسمت مهیج از بازی فوتبال می ماند و بیننده با دیدن اینجور چیزی با خودش می گوید احتمالاً کارگردان با خودش گفته عجب قاب و سکانس معرکه ای شده! و فاخر به نظر می آید. پس بگذار یک بار دیگر نمایشش بدهیم! صحنه های گرفته شده از لشگر اسب ها هم همینطور است و از بس تکرارمی شوند که ارزش اولیه خود را نیز از دست می دهند.

بنظرم  اگر قرار باشد بخش های دوم و سوم این فیلم تهیه شود لازم است اصول قصه گوئی بیش از پیش مد نظر نویسنده قرار گیرد. دقیق نگری قصص قرآنی و تامل در قصه ها و افسانه های قدیمی به نویسنده مجال قدرت نمائی بیشتری خواهد داد.

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.  [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]