نقد و بررسی فیلم رکود بزرگ

فیلم « رکود بزرگ / The Big Short » ( اصطلاح انگلیسی به بازار بورس دلالت دارد و درباره کسانی است که روی سهام شرکت های کوچک در حال ورشکستگی شرط بندی انجام می دهند ) جدیدترین اثر آدام مک کی است که قرار است به شرح وقایع بازار پیچیده بورس و مسببان این جریان بپردازد. داستان « رکود بزرگ » بطور ساده، درباره گروهی از فعالان بخش اقتصادی است که پیش از به وقوع پیوستن بحران اقتصادی در سالهای 2007 - 2008 سقوط بازار مسکن را پیش بینی کرده بودند و تصمیم گرفتند تا بر روی سقوط ارزش سهام شرکت های مرتبط سرمایه گذاری میلیاردی انجام داده و سپس نظاره گر نابودی آنان شدند تا از این طریق سودهای کلان میلیاردی نصیبشان شود.

در چند سال گذشته آثار مختلفی درباره بحران مالی در آمریکا ساخته شده است. از جمله این فیلمها می توان به « کمپانی مردان » اشاره کرد که روایتگر زندگی افرادی بود که پس از بحران اقتصادی بیکار شده بودند. امسال نیز فیلم « 99 خانه » به کارگردانی رامین بحرانی درباره کسانی بود که مسکن خود را در جریان بحران اقتصادی از دست داده بودند و در زندگی به مشکلات عدیده ای برخورد می کردند. اما « رکود بزرگ » برخلاف آثاری که با تمرکز بر روی قربانیان این اتفاق ساخته شده است، درباره کسانی است که نقش بزرگی در شکل گیری این بحران داشته اند و از به راه افتادن این رویداد ناخوشایند، سودهای کلانی به جیب زدند.

« رکود بزرگ » به تلخی آثار ساخته شده گذشته درباره بحران اقتصادی نیست و رویه ای کمدی را برای روایت داستان در نظر گرفته است. آدام مک کی که در اصل یک کمدی ساز و تمام فیلمهایی هم که تابحال ساخته در این ژانر خلاصه شده، در به تصویر کشیدن این بحران بار دیگر به زبان کمدی اتکا کرده. اما جنس کمدی « رکود بزرگ » در مقایسه با ساخته های پیشین مک کی که بیشتر مبتنی بر " کمدی هجو " بوده، فاصله بسیار زیادی دارد و یک جهش موفق بزرگ در کارنامه هنری وی محسوب می گردد.

« رکود بزرگ » فیلمنامه قدرتمندی دارد که جزئیات پیچیده مربوط به معاملات فعالان بورس و مسکن را در برگرفته و به دقت آنچه را که مخاطب نیاز دارد درباره این صنعت بداند در اختیارش قرار داده است. اما ویژگی ممتاز فیلمنامه اینجاست که برای به تصویر کشیدن این جزئیات، متوسل به ارائه انواع و اقسام ارقام و پیچیدگی ها نمی شود و با زبانی ساده و طنز، تمامی مفاهیم را بصورت ساده و قابل درک برای مخاطب عام،بیان می نماید. « رکورد بزرگ » در میان اغلب آثاری که درباره جزئیات معاملات بورس و مسکن ساخته شده، پیچیده ترین و در عین حال روان ترین فیلمنامه را دارد که می تواند تمام مخاطبین ( اعم از حرفه ای و عام ) را جذب نماید.

دیگر ویژگی مثبت فیلم را می توان پرداخت موقعیت های کمدی فیلم دانست که برخلاف آثار قبلی مک کی ، از به هجو کشیده شدن جلوگیری کرده و تلخی تصمیم های نادرست این فعالان را در موقعیت هایی طنز و از طریق ورود شخصیت های ممکل جذابش به داستان، به مخاطب ارائه می کند. « رکود » در بهترین زمان ممکن، شخصیت های جدید و جالبی به داستان اضافه می کند که هرکدام از آنها پرداخت مناسبی داشته و از طریق آنها بخشی از پیامهای فیلم را به مخاطب ارائه می کند.

بازیهای قدرتمند فیلم نیز مزید بر علت شده تا « رکورد بزرگ » یکی از شانس های اصلی در فصل جوایز به شمار برود. استیو کارل در نقش مارک بائوم ، جنبه طنز همیشگی شخصیت اش را حفظ کرده و در عین حال در دقایق غیرکمدی نیز نقش آفرینی قابل توجی از خود به نمایش گذاشته است. استیو کارل یکی از بهترین بازیهای خود را تا به امروز در « رکود بزرگ » ارائه داده است. کریستین بیل و رایان گسلینگ و البته برد پیت نیز بازیهای یکدستی از خود به نمایش گذاشته اند و روی هم رفته می توان گفت تیم بازیگری فیلم « رکود بزرگ » یکی از بهترین های سال به شمار می روند و بخشی از کیفیت نهایی فیلم مدیون بازی آنان است.

اما ایراد ناخواسته ای که می توان به فیلم نسبت داد، نحوه پرورش شخصیت های داستان است که روی هم رفته برخلاف انتظار،تبدیل به قهرمان شده اند. داستان فیلم با اینکه درباره گروهی از مخرب ترین فعالان اقتصادی یک قرن اخیر است، اما در پرورش آنها بر روی جنبه های مخرب فعالیتی آنان تمرکز لازمه صورت نگرفته و بیشتر شکل و شمایلی قهرمانانه یافته اند. موقعیت های کمدی هوشمندانه ای هم که برای این شخصیت ها در نظر گرفته شده، باعث تداوم همذات پنداری مخاطب با آنان می شود بطوریکه در انتهای فیلم نیز شاید بتوان به الگوی مناسبی از آنان برای کسب و کار رسید! شاید بهتر می بود که آدام مک کی و چارلز رندولف در نگارش فیلمنامه توجه بیشتری بر ارائه یک تصویر مفسدانه از شخصیت های داستان اقدام می کردند تا ناخواسته از ارائه الگو توسط این فعالان خطرناک اقتصادی جلوگیری نمایند.

« رکود بزرگ » یکی از بهترین فیلمهای سال به شمار می رود. اثری که فیلمنامه قدرتمندی دارد و دیالوگ های ماندگار فراوانی در آن شنیده می شود. بازیهای عالی بازیگران نیز به رشد فیلم کمک شایانی کرده و می توان از این فیلم به عنوان یکی از کامل ترین کمدی های سال نیز نام برد. شاید بهتر می بود که سازندگان به وجه شیطانی شخصیت های داستان و نتایج تصمیماتشان که منجر به نابودی خانواده های بسیاری شد، توجه بیشتری می کردند ( نه به آن صورت که در فیلم به تصویر کشیده می شود ) تا حس همراهی مخاطب با این شخصیت ها را از بین رود. اما حتی این کوتاهی هم باعث نمی شود تا « رکود بزرگ » را یکی از بهترین های سال نامگذاری نکنیم.