سکوت‌هایی نه از جنس یأس

«دختر»ساخته رضا میرکریمی فیلمی است در ستایش خانواده. داستان این فیلم درباره دختری است شهرستانی که در گیر و دار مشکلاتی از جنس تفاوت نسلی و نداشتن درک مشترک با پدرش، بی‌اطلاع خانواده‌اش برای شرکت در یک مهمانی دوستانه به تهران می‌آید و به دلیل نامناسب بودن شرایط پرواز نمی‌تواند در زمان خود به خانه برگردد. از این رو در پی اطلاع پدر از سفر خودسرانه دختر در ادامه مشکلاتی پیش می‌آید. فیلم«دختر»به سیاق بسیاری از آثار میرکریمی ریتمی کند دارد و قهرمان‌هایش کم‌کنش‌اند؛ یعنی همان چیزی که باعث فاصله‌گرفتن برخی‌ها از سینمای میرکریمی شده است. اما به باور برخی دیگر، سینمای میرکریمی سینمایی است که در صورت آشنایی با سبک آن می‌توان از آن لذت برد؛ از این رو به باور نگارنده و از همین زاویه فیلم می‌توان«دختر»را در کلیت جشنواره فیلم فجر، از بهترین آثار دوره‌سی و چهارم دانست. از این منظر فیلم«دختر»یک فیلم خواهرانه است؛ فیلمی مهربان و دلسوزانه که می‌تواند نگاه مخاطبانش را به یکدیگر مهربان‌تر کند؛ فیلمی برای نزدیک‌تر شدن آدم‌ها به یکدیگر.

حقیقت آن است که سبک فیلمسازی میرکریمی به رغم شباهت‌های ظاهری به برخی از آثار ملال‌آور ضد قصه شبه‌روشنفکرانه، تفاوتی بنیادین با این آثار دارد. از جمله آنکه سکوت‌های آثار میرکریمی نه از جنس«یأس»، بلکه از سنخ«درنگ»است. این سکوت‌ها به دلیل تردید و بی‌ایمانی نیست، در پی بازیابی و احیای دوباره است. سکوت پدر در این فیلم سکوت‌های پدری است که دختر خویش را گم کرده است و اکنون در آستانه ویرانی، او و خواهری را که در سال‌هایی دور گم کرده بود، یکجا یافته است. او سکوت می‌کند چون در دخترش به جستجوی خواهر خویش است و در خواهر خود دخترش را می‌جوید. او اساساً خود را گم کرده است و اکنون می‌کوشد خویشتن را بیابد. آدم‌‌های میرکریمی خسته و اندوهگین هستند اما مأیوس خیر؛ آن‌ها هنوز هم در انتخاب رشته، شهر خود را می‌زنند و هنوز در دل، شوق خوردن دستپخت برادرشان را دارند و هنوز روی بام می‌روند تا لوله بخاری را تعمیر کنند. آدم‌های میرکریمی می‌گریزند اما پناهشان هنوز خانه یک آشناست و می‌گریند اما هنوز بر شانه یک برادر. فیلم دختر، اثری عاطفی است که بیش از کنش‌ها و اتفاقات، رابطه‌ها و احساس‌ها آن‌را پیش می‌برند.

فیلم«دختر»حتی فیلمی است پدرانه؛ اما نه از جنبه مدیریت و تصمیم‌گیری‌های درست و غلط. پدرانه از جنبه مهر پدری. مسئله این فیلم اساساً تفاوت نسل‌ها و حق‌داشتن و نداشتن آدم‌ها نیست. فیلمی است برای لحظه‌ای مهربان‌تر بودن و درنگ. فیلم دختر از جمله بهترین آثار جشنواره است که در زمهریر فیلم‌های تلخ و عصبی و آدم‌های خسته و مأیوسشان، می‌تواند هم‌دلانه خانواده‌ها را به سالن‌های سینما دعوت کند. البته با وجود همه نکات برجسته در فیلم«دختر»از پایان‌بندی این فیلم نیز نمی‌توان صرف نظر کرد. پایان‌بندی ضعیف فیلم دختر، که به شکل میزگردهای تلویزیونی‌ای چون«جیوگی»قرار است همه‌گفته‌های تصویری فیلم را یکبار دیگر به صورت شفاهی و گل‌درشت مرور کند، اجحافی است در حق این فیلم و ای کاش کارگردان هوشمند آن، قبل از اکران عمومی فیلم، تصمیم به حذف این سکانس بگیرد.