یادداشتی بر فیلم سینمایی قصه‌ها

فیلمی استثنایی در سینمای ایران . یک جمع بندی از تمام فیلم ها و شخصیت های فیلم های قبلی بنی اعتماد . یک نوع پرتره نگاری مستندگونه. در مورد تمام شخصیت‌ها و داستان‌هایی که در طول چند ده سال گذشته همراه آن‌ها بوده‌ایم و دوستشان داریم. فیلم بنی اعتماد دایره بسته ای است حول تمام آن شخصیت های دوست داشتنی . دایره تنگی که این روزگار و مناسبات اجتماعی اش دور آن ها را گرفته و روز به روز زندگی را برایشان سخت تر میکند . فیلم روایت صریح و تند این سیاهی ها است . روایت تمام خطوط قرمز وضع شده در طول سال های اخیر . و چه بسا تند تر و بی پروا تر از همیشه . در یک ساحت به شدت جبرگونه . فیلم بنی اعتماد در مورد جامعه ای است که مناسباتش کم کم " فردیت " ها را از بین میبرد و عمل گرا ها را در نهایت در خود حل میکند . بدون کوچکترین روزنه امیدی ، فیلم روایتگر این سیاهی هاست . و فریاد بلند فیلمسازی که از دست این شرایط خسته شده . شاید بتوان گفت دیدگاه فیلمساز در این اثر به شدت " جبرگرایانه " و گاه افراطی است . همه شخصیت ها سرنوشتی محتوم دارند و فیلمساز از همان ابتدا در موردشان تصمیم گیری خود را انجام داده . از همان ابتدا در مورد تک تک داستان ها ، فیلمساز قضاوت نهایی خود را نشانمان میدهد و در کمال بی رحمی ما را به تماشای زوال آن ها دعوت میکند . زوالی که از همان ابتدا شروع میشودو به اوج خودش میرسد . گویا این سرنوشتی است غیرقابل تغییر در مورد این آدم ها . ما بر روی پرده شخصصیت هایی را میبینیم که در برابر این اجتماع و مناسبات سیاهش ، فردیت خود را دارند از دست میدهند و روز به روز در سیاهی ها غرق میشوند . از این منظر فیلم بنی اعتماد بیشتر شبیه یک روایت مستندگونه از وضعیت اطراف خودش است . روایتی از تمام آن عصبیت هایی که در طول - حداقل هشت سال گذشته - به وجود آمد و تا به امروز هم ادامه دارد .

اما چیزی که باعث میشود تجربه تماشای قصه ها تجربه خوبی باشد و فیلم به طور حتم جزو بهترین های جشنواره امسال، شخصیت ها و زندگی هایی است که به دقت و با جزئیات بر روی پرده سینما ساخته میشوند . و روایتی دلسوزانه و دردمندی که نمیخواهد امید بی جا بدهد و حداقل نماینده فکری گروهی از طبقات فکری جامعه است ، که صدایشان شنیده نمیشود . که حق صحبت کردن را ندارند . که طرف مقابلشان کرور کرور میتواند " قلاده های طلا " و " پایان نامه " بسازد و اتهام و دروغ ببندد اما آن ها حتی نمیتوانند از طبیعی ترین حقوق خود دفاع کنند . فیلم بنی اعتماد تلخ است و به شدت گزنده . اما گاهی این میزان سیاهی و تلخی لازم است . این فیلم تریبون تمام آن صداهایی است که در طول این سال ها ، کسی دلش نمیخواست شنیده شود . کسی نمیخواست آن ها را بشنود و در دم خفه شان میکرد . این صدای گروهی است که در واقعیت خودشان ، هر روز در دل سیاهی های بیشتر فرو میروند و سرنوشت محتومشان چیزی جز آن روایت خود فیلم نیست ...

البته که فیلم بنی اعتماد اشکال هم دارد .درست است که اپیزود هم به درستی در هم تنیده شده و در کل از انسجام خوبی برخوردار هستند ، ولی در برخی خرده داستان ها غفلت شده و در برخی مواقع فیلمساز درام و روایت سینمایی اش را فدای حرف ها و شعارها و آرمان هایش میکند . برخی سکانس ها چنان گلدرشت هستند که نمیتوان از کنارشان به راحتی گذشت و چیزی نگفت ! گاه وجه مستند گونه فیلم بر بخش اصلی درام غلبه دارد و گاه ایدئولوژی ها مقدم بر داستان و شخصیت ها...

اما فیلم بنی اعتماد در نهایت اثری است قابل توجه ...