مسافران

زرد اولین فیلم مصطفی تقی زاده بر اساس ساختار کلیشه واری شکل گرفته و رگه هایی از سینمای اصغرفرهادی در این فیلم دیده می شود اما تقی زاده با هوشمندی از این رگه ها استفاده کرده تا جایی که می شود گفت اساسا فیلم زرد براساس مختصات پردازشی سینمای فرهادی شکل گرفته ، شروع فیلم دنیای سرخوشانه ی چند جوان که می خواهند تا چند روز دیگر برای ادامه ی تحصیل یا کار به ایتالیا بروند را نشان می دهد، اما از همان ابتدای فیلم با دیدن دنیای سرخوشانه ی چند جوان کاملا می شود درک کرد که ادامه ی فیلم زرد با یک بحران همراه است(درباره الی) اما چه بحرانی؟ تقی زاده به عنوان نویسنده ی فیلم موقعیت هایی را نوشته که فکر کرده در اجرا شکل دیگری پیدا می کند اما پایه و اساس فیلم زرد به سرعت شکل می گیرد شکلی که غیر منطقی ست، زمانی که قرارست در نود دقیقه فیلم ساخته شود چرا در شروعِ روایت شتابزدگی ایجاد می شود ، این شتابزدگی در شروع فیلم زرد باعث آسیب در خط روایی و گم کردن لحنِ محتوا شده است. شکل گیری محتوا در همان پنج دقیقه ی اول فیلم با پرداختی غیرمنطقی شکل می گیرد و بعد از آن فیلمساز می خواهد مصالح بی مصرف به محتوا اضافه کند ، زرد با پرداختی منسجم تر می توانست شروع کامل تری داشته باشد و از ارجاعات دیالوگی پرهیز کند یا به طور مثال نشان دادن حامد که در حال عق زدن ست نشانه ی متقاعد کننده یی برای بیماری کبد او نیست ، در سکانس بعد دیالوگ های عاشقانه یی که میان حامد و نهال رد و بدل می شود گم می ماند تا فیلمساز انتهای فیلم از کاراکتر حامد یک خیانت کار بسازد، اما زرد با اینکه می تواند قصه تعریف کند ولی در بعضی از مقطع ها کم می آورد چرا؟ همان طور که گفته شد تقی زاده بر اساس اطلاعات قطره چکانی فیلمنامه اش را نوشته و از سوی دیگر الگوهایی که از سینمای فرهادی در فیلم احساس می شود این الگوها در بطن محتوا قرار گرفته است.

بهرام رادان و مهرداد صدیقیان در فیلم زرد

زرد به موقعیت های لحظه یی اکتفا می کند و دائما همه چیز در یک تعلیق قرار می گیرد، تعلیقی که آن هم از شگردهای سینمای فرهادی ست اما تقی زاده نتوانسته از این تعلیق ها برای پیشبرد قصه اش استفاده ی موثری بکند اما عناصر فیلم زرد بر اساس اتفاق و ایجاد بحران شکل گرفته، همین مسئله باعث ارتباط تماشاگر با فیلم می شود اساسا زرد با این که تاکید بر تاثیربرانگیز بودن قصه دارد اما به هیچ وجه زرد نمی تواند تاثیرگذاری اش را به لحاظ خرده اتفاقات حفظ کند خرده اتفاقات لحظه یی که مسیر قصه اش را از چارچوب اصلی اش خارج می کند ، چند جوان مخترع که می خواهند برای ادامه ی کارشان به ایتالیا بروند اما مجبور می شوند پولی را که می خواهند با خودشان ببرند صرف خرید کبد برای دوست شان بکنند.

بهرام رادان و آناهیتا درگاهی در فیلم زرد

زرد فیلم دیالوگ است و اگر نه تیپ و نشانی از خلاقیت یا مخترع بودن در این چند جوان دیده نمی شود نه در لحن حرف زدن شان نه در نگرش فکری شان که صد میلیون پول را فارغ از تحقیق کردن به رحیم می دهند، فرامرز با آن تیپ یا لحن حرف زدنش چگونه می تواند مخترع باشد این کاراکتر فقط بلد است فریاد بزند با چهره یی عنق و عصبانی یا همچنین نیکی که بیشتر به فروشنده ی یک بوتیک زنانه شباهت دارد تا یک مخترع نهال و حامد و شهاب همینطور، فیلم زرد درجا می زند و این به دلیل نقص های فیلمنامه ست فیلمنامه یی که قصد داشته به موضوع شهری و انسانی بپردازد ناغافل در اتفاقات بی نتیجه بلاتکلیف مانده است، اگر قصه با هدفی مشخص جلو می رفت می شد ابعاد مختلف فیلم را درک کرد به طور مثال اگر گذشته ی بیشتری از شخصیت ها به ما نشان داده می شد حتی با نریشن آن وقت موقعیت پردازی ها هرچند لحظه ای اما برای تماشاگر ملموس تر می بود یا اگر فیلمساز تغییری در روایت می داد مثلا نهال به جای حامد روی تخت بیمارستان می خوابید مطمئنا این ایده و عبور از خط قرمزها باعث جذابیت زرد می شد اما در شرایط فعلی احساس می شود زرد بر اساس کلیشه های مرسوم ساخته شده و در بطن آن به چند خرده اتفاقی هم پرداخت شده که سکانس های زائد به نظر می رسند، شهاب برای پیداکردن پول به زن سابقش رجوع می کند یا نیکی به جوانی که انگار عاشق او بوده ولی نیکی برای ادامه ی تحصیل ایتالیا رفتن را ترجیح داده، یا چرا نهال با شناختی که از پسر همسایه دارد به دلیل جور کردن پول به خانه ی آن پسر برود؟ مجبور است، اما این اجبار برای نشان دادن وضعیت انسان های یک جامعه ست، حامد روی تخت بیمارستان باید پیوند کبد بشود از سوی دیگر رحیم در ازای پیوند کبد پدرش به حامد تقاضای صدمیلیون پول می کند حتی پرخاشگری فرامرز هم می شود قبول کرد با توجه به دیالوگش زحمت کشیده تا پول سفرش را دربیاورد، اما بهار چه گونه به قصه اضافه می شود اساسا ورود بهار به قصه ریتم فیلم را دچار خدشه می کند و همچنین منطق شناخت شخصیت را زیر سوال می برد، سکانس هایی که حامد در فیلم حضور دارد را به یاد بیاورید چگونه می شود فیلمساز از حامد چنین شخصیتی بسازد؟ بهار سه ماه با حامد ارتباط داشته و نهال به عنوان همسرش چیزی از این موضوع نمی دانسته ؛ ارتباط مخفیانه ی مردمتاهل با یک دختر مجرد یک آسیب اجتماعی ست اما چگونه فیلمساز تصمیم می گیرد در نود دقیقه به این همه آسیب رسیدگی کند؟ از همین جهت لحن فیلم الکن می شود و هدف نهایی در اتفاقاتی سطحی از بین می رود هر چه فیلم جلوتر می رود تقی زاده سعی می کند منطق روایی فیلمش را کم رنگ تر کند شهاب به عنوان یک رفیق مدعی می شود که هزینه ی سفر باید خرج خرید کبد حامد شود و هر طوری است سعی می کند تا پول را جور کند خوب این نماد یک رفیق یا یک قهرمان است اما در سکانسی می فهمیم که شهاب خواستگارقبلی نهال بوده، با استناد به دیالوگ فرامرز به شهاب آیا این همه کوشیدن شهاب برای زنده ماندن حامد ست یا برای عشقی که در گذشته به نهال داشته.

ساره بیات در فیلم زرد

زرد فیلم شلوغی است در همین شلوغی ها حفره های فیلمنامه پنهان شده اند و تقی زاده سعی کرده فضای فیلمش را با سکانس های مختلف طوری شکل بدهد که تماشاگر عام از دیدن فیلم احساس خستگی نکند قاعده ی قصه گویی در فیلم زرد بر اساس سلیقه ی تماشاگر عام شکل گرفته چرا که مختصات ساختاری زرد به تماشاگرش اطلاعات لحظه ای می دهد به طور مثال در سکانس های آخر نیکی به نهال می گوید که از ارتباط حامد و بهار خبر داشته( پس چرا در چند سکانس قبل آن رفتار را با بهار می کند) فیلمساز با این دیالوگ و نشانه های مقطعی کلیاتی را ترسیم می کند که تماشاگر هم این گونه روایت را هرچند غلط ولی می پذیرد، اما تماشاگر هوشمند می تواند حفره های فیلمنامه و ضعف فیلم را شناسایی کند حتی می تواند تشخیص دهد چند سکانس در فیلم یادآور فیلم های اصغرفرهادی ست، سکانسی که نهال سوار آسانسور بیمارستان ست یادآور سکانسی از فیلم جدایی نادر از سیمین است یا در سکانس دیگر نهال پشت به لودری کرده است که لودر درحال خاک برداری ست سکانس اول فروشنده؛ از سوی دیگر انگار فیلمساز در موقعیت پردازی ها پیشروی کرده است به همین دلیل شخصیت ها نمی توانند باورپذیر باشند زیرا در فیلم زرد هرگاه امکان دارد یک اتفاق پیش بینی نشده ی غیرمنطقی بیفتد؛ به هر شکل حتی با زبان الکن فیلم زرد توانسته به بخشی از جامعه ی کنونی بپردازد اما بهترمی بود تقی زاده  با پردازشی متمرکزتر زرد را به عنوان فیلم اولش می ساخت.

بهرام رادان و بهاره کیان‌افشار در فیلم زرد

بعد از ضعف هایی که در فیلمنامه احساس می شود  ضعف هایی هم در کارگردانی دیده می شود ریتمِ تند منطق نماها یا سکانس های حساس را از بین برده است، زمانی که فیلم دائما در تعلیق موضوعی باشد پایانش به همین صورت که در زرد مشاهده می شود به سرانجام می رسد انگار فیلمساز یک باره همه ی عناصر کنار هم چیده شده را رها می کند تا بتواند به راحتی فیلمش را به پایان برساند، حامد مرگ مغزی می شود و باید اعضای بدنش پیوند بخورد که مسلما نهال بدون دریافت پول این کار را می کند(اما نمی بینیم) فرامرز و نیکی به ایتالیا می روند و شهاب می ماند در همان سکانس های آخر رحیم به موبایل شهاب زنگ می زند لابد می خواهد بگوید که رضایت مادرش را برای پیوند کبد پدرش گرفته یا می خواهد نود و نه میلیون را پس بدهد(اما نمی فهمیم) حضور برادر محسن در بیمارستان وقت فیلم را تلف کرده و اساسا مشخص نمی شود سرنوشت آن بچه یی که محسن زیر گرفت چه شد و آن شب بعد از ماجرای تصادف حامد چه بلایی سر جنازه ی کودک آورد، موضوعی به این مهمی که علت این بحران بوده اما مجهول می ماند. بعضی از سکانس ها این قابلیت را دارند که تاثیرگذار باشند اما تقی زاده خیلی سریع از آن ها گذشته(در سکانسی که نهال به خانه می آید و جای خالی حامد را احساس می کند و سکانس آخر وقتی نهال کنار تخت حامد آرایش می کند و چیزی در گوش حامد می گوید) ، به همین جهت نمی شود احساس نهال را نسبت به این بحران درک کرد اساسا بازی ساره بیات هیچ ربطی به درون گرابودن شخصیت ندارد انگار این بازیگر نتوانسته نقش را درک کند زیرا که بازی ساره بیات و بهاره کیان افشار به شدت تکرار بازی شان در سریال عاشقانه است، بهرام رادان که در فیلم بارکد توانست در قالبی خاص و کمدی ایفای نقش کند در این فیلم پسرفت کرده و نتوانسته به یک شخصیت مستقل تبدیل شود.

بهرام رادان و مهرداد صدیقیان در فیلم زرد

مهرداد صدقیان هم چارچوب همیشگی اش را در بازیگری حفظ کرده و بازی جدیدی در این فیلم از او نمی بینیم، اصولا وقتی بازیگرها می توانند بازی های موفقی را ایفا کنند که شخصیت آن ها در فیلمنامه تحلیل شود آن وقت بازیگر با درک پتانیسل های موجود و میزان کاریزماتیک بودن نقش می تواند با نگرش مناسب بازی بی نقصی به تماشاگر ارائه کند، تقی زاده آنقدر درگیر شکل گیری قصه بوده که نتوانسته تمرکز لازم را در شخصیت پردازی لحاظ کند. اما فیلم زرد به لحاظ انتخاب بازیگر این پتانسیل را دارد که مخاطب های زیادی را به سینما بکشاند، مطمئنا هم این فیلم برای مخاطب عام پارامترهای جذابیت مضمونی را دارد اما موفقیت یک فیلم در فراموش نشدن آن است که زرد فارغ از این موفقیت است.  

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.