شخصیت‌های خط‌کشی شده

“یک روز بخصوص” سومین ساخته اسعدیان به این سبک و سیاق است که در فرم تفاوت چشمگیری با دو اثر قبلی ندارد و تنها نحوه پرداخت به موضوع سینمایی تر شده است. تاثیرگذارترین عامل در این امر فضاسازی خوب فیلم است. علاوه بر تاثیر عوامل فنی در خلق این فضا، گنجاندن وقایعی مانند مرگ همسر قبلی حامد، کودک بی سرپناه او و … در دل داستان -که توجیه فیلمنامه ای ندارد- در ایجاد فضای اضطرار و توجیه گناه بسیار موثر است. به طوری که حیرانی شخصیت اصلی داستان میان انتخاب خوب و بد و درک رفتارهای غیر حرفه ای و غیر اخلاقی اش برای مخاطب باورپذیر می نماید.

اثر هر میزان در پرداخت به وقایع خود موفق عمل می کند در نمایش فضای مطبوعاتی که می تواند نقش محرک برای خرده روایات فیلم ایفا کند خنثی است. تنها نشانه از رسالت روزنامه نگاری حامد و همکارانش دیالوگ میان سردبیر و سودابه برای تصمیم گیری چاپ گزارش انتقادی  نسبت به فساد است.

پریناز ایزدیار و محسن کیایی در فیلم یک روز بخصوص

 سردبیر: اگه پدرت بود چی کار می کرد؟

سودابه : تا آخرش می رفت.

سردبیر:برا همینه الان خونه نشین شده.

“یک روز بخصوص” از روزنامه نگار بودن حامد تنها به نمایش لوکیشینی نه چندان گیرا و نزدیک به واقعیت اکتفا می کند و از پتانسیل های دراماتیک آن بهره ای نمی برد. مسئله ای که می توانست با پرداخت بهتر ، کشمکش درونی حامد را به جدال میان رسالت شغلیِ روزنامه نگاری متعهد و تمایلات –بخوانید وظایف- شخصی بدل کند. اتفاقی که فیلمنامه با تکیه ضعیفش، آن را مسئله ای اخلاقی که ممکن است برای همه مردم اتفاق افتد نمایش می دهد. همه مردمی که دیگر حامد نیستند و می توانند هر شغل دیگری داشته باشند. راننده، وزیر، بنا ، خواننده یا هر چیز دیگر.

پریناز ایزدیار در فیلم یک روز بخصوص

“یک روز بخصوص” به درستی میان شخصیت های خوب و بد خط کشی سیاه و سفید می کند و موضع خود را نسبت به هر یک از آن ها تعیین می نماید اما در چرایی بروز این اشتباهات در شخصیت های منفی نگاهی خاکستری دارد و با رویکردی نسبیت گرا، آن ها را از قالب غول و بی شاخ و دم خارج می کند تا بیننده بتواند با آن ها ارتباط برقرار کند . این ارتباط موثر بیننده با شخصیت های تاریک فیلم به معنای همراه کردن او با فیلم است. این ارتباط به نحو مطلوبی در شخصیت کافه چی با بازی دلنشین فرهاد اصلانی که قرار است نفرت از فساد با او آغاز شود رخ نمایی می کند.

منظور از ارتباط موثر چیزی غیر از علاقه مندی به شخصیت منفی و جایگزین شدن آن با قهرمان داستان است. چیزی شبیه احساس ما نسبت به شخصیت ال پاچینو در فیلم “وکیل مدافع شیطان” که او را خوب می شناسیم و حضورش را درک می کنیم اما علاقه ای به او نداریم.

“یک روز بخصوص” در ساختار چیزی کم ندارد و جالب است که در هیچ یک از جوایز اصلی حتی نامزد دریافت سیمرغ هم نشده است. نور، فیلمبرداری و تدوین و سایر بخش های فیلم توانسته اند گلیم خود را از آب بیرون بکشند. شاید فیلم در هیچ کدام از بخش های مذکور شاهکار نیافریده باشد اما در قیاس با نامزدهای اعلام شده از کیفیت بالاتری برخوردار است. تنها عاملی که ضعیف تر از بخش های دیگر فیلم می نماید بازی های فیلم است. بازی ها به اندازه کافی صمیمی نیست و بیننده را مجاب نمی کند که به تماشای واقعیت نشسته است. در این ضعف تاثیر چینش و انتخاب بازیگران از بازی بازیگران بیشتر می نماید. در این میان بازیگر نقش اصلی بیش از سایرین از قافله عقب مانده است و بازی فرهاد اصلانی با تسلط قابل تاملش صمیمی تر است.

فرهاد اصلانی و مصطفی زمانی در فیلم یک روز بخصوص

آخرین ساخته همایون اسعدیان مانند سایر آثار ایشان به دغدغه ای برخاسته از بطن جامعه می پردازد و به مشکلی اشاره می کند که کم کم دارد در بخشی از بدنه ملت نهادینه می شود. نهادینه شدن این امر در جامعه به معنی فساد سیستمی است . فسادی که در آن هر فرد خود را برای دست اندازی به حقوق دیگران محق می داند و جامعه را به جنگلی تبدیل می کند که ارتباطات در آن مهمترین مولفه قدرت محسوب می شود. در این نظام با تحت فشار قرار دادن افراد سالم، اجازه زندگی پاک از آن ها سلب می شود و ساز و کار های لازم برای از میان برداشتن او از راه فساد فعال می شود. فساد سیستمی با آلوده کردن رسانه ها و نفوذ در نخبگان به عنوان چشمان بیدار جامعه، راه اعتراض را می بندد و جامعه را کم کم به قهقرا می کشاند. اوج نفوذ این مسئله در داستان فیلم لحظه تقابل پدربزرگی در انتظار پیوند نوه اش نشسته و هفته هاست در کف بیمارستان اتراق کرده با رئیس بیمارستان است. زمانی که  مشخص می شود مسئول پذیرش ، پرستاران بخش و بسیاری دیگر از کارکنان هم درگیر این فساد سیستمی شده اند .

 “یک روز بخصوص” با نمایش چگونگی وارد شدن حامد به عنوان یکی از روزنامه نگاران سردمدار مبارزه با فساد در این منجلاب متعفن، انگشت اتهام را به سوی خود مردم می گیرد. از دیدگاه فیلم آغاز درمان این بیماری مزمن اصلاح فردی است. تا زمانی که این فساد از سطوح مختلف بخشی از مردم کف جامعه- امثال حامد و کافه چی- متوقف نگردد، مبارزه با آن به مطالبه عمومی بدل نخواهد شد.

مصطفی زمانی و محسن کیایی در فیلم یک روز بخصوص

هر چند فیلم خوب “ماجرای نیمروز” فیلمی قابل درنگی است که به یکی از مهمترین وقایع تاریخ معاصر ایران  می پردازد، اما از نگاه نگارنده آثاری مانند “یک روز بخصوص” که با نگاه انتقاد مصلحانه به بررسی مشکلات جاری موجود می پردازند بیشتر لایق دریافت جایزه ویژه از نگاه ملی هستند. چرا که امروز فساد داخلی بیشتر توانایی به لرزه در آوردن پایه های اقتدار این کشور را دارد تا دشمنان خارجی.

اتفاقاتی نظیر آنچه در فیلم مشاهده کردیم در اشل های کوچکتر هر روز برای ما رخ می دهد و انتخاب های ما در برابر آن بیانگر تصمیمات خطرناکی است که شاید در زمان بروز بحران از ما سر بزند.

مهمترین تلنگر فیلم این است که شاید یکی از ما اختلاسگر سه هزار میلیاردی بعد باشیم.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.