شکست فیلمساز محبوب دولت در گیشه

وقتی دو سال و چند ماه پیش در سی و دومین جشنواره فیلم فجر هومن سیدی سیمرغ ویژه خود را روی سن اختتامیه جشنواره فجر به حسن روحانی اهدا کرد، کسی فکر نمی کرد حالا کار به جایی برسد که این فیلمساز از رئیس جمهور سینمای بیشتر برای اکران تقاضا کند، آن هم روی آنتن زنده تلویزیون!

شب گذشته دربرنامه سینمایی «هفت» امیرعباس صباغ و سیدسعید هاشم زاده با هومن سیدی و سعید سعدی، کارگردان و تهیه کننده فیلم سینمایی «خشم و هیاهو» در خصوص این فیلم و علت های فروش کم آن در اکران نوروزی گفتگو کردند. فیلمساز جوان محبوب دولت که چهارمین ساخته خود را در مقام کارگردان روی پرده سینماها دارد در این باره گفت: «من تنها یک بار سیمرغ خود را به ایشان اهدا کردم چون علاقه شخصی به ایشان دارم. ایشان هم در مراسم دیگری همان سیمرغ را به من بازگرداندند به همراه سه سکه. که آن سکه را هم دزد از خانه ما زد و همان سیمرغ تنها به ما رسید!»

قسمت جالب ماجرا این است که این فیلمساز در دوره اخیر جشنواره فجر نیز سیمرغ ویژه هیئت داوران دوره سی و چهارم را دریافت کرد. حالا او دو سیمرغ کارگردانی دارد که هر دو عنوان «ویژه» برخود دارند و جزو جوایز مرسوم جشنواره نیستند که برای رشته مشخص یا مثلا کارگردانی، بهترین فیلم یا حتی تماشاگران دریافت شده باشد. این وضعیت موجب حرف های زیادی در این باره شد. هومن سیدی طی این گفتگو در تکذیب شبه دولتی بودن خودش اضافه کرد: «اصلا چنین چیزی نیست و امسال هم لطف داوران به ما بوده است که جایزه بگیریم. دخالتی از سوی دولت در جوایز صورت نگرفته است.»

وی نهایتا رو به دوربین گفت: «آقای روحانی! چرا وقتی من به شما سیمرغ دادم، شما تنها 13 سالن سینمایی به ما دادید؟ از شما تقاضا دارم به ما سالن بدهید!»

اما علت شکست فیلم «خشم و هیاهو» که خیز بلندی را برای فروش بالا و جذب مخاطب برداشته بود چیست؟ فیلمی با حضور بازیگران ستاره که موضوع ملتهب جنایی دارد. داستان آن هم روایتی از ماجرای شهلا جاهد، یکی از مهمترین پرونده های جنایی دهه هشتاد است که جنجال های رسانه ای بسیاری داشت و ابعاد سیاسی و اجتماعی آن فراگیر تر از حد تصور شد.

با این وجود نوبت دوم اکران بهار نزدیک و نزدیک تر می شود اما خشم و هیاهو به زحمت به فروش پانصد میلیون تومان دست یافته است. در حالی که در جدول اکران تنها فیلم کیومرث پوراحمد را پایین تر از خود می بیند (جالب آنجاست که او هم دوسال پیش با ذوق زدگی روی سن جشنواره فجر شعار «روحانی مچکریم!» سرداد و حالا با شکست مطلق فیلم «کفشهایم کو» در فروش مواجه است) اما بقیه فیلم های اکران نوروز 95 مثل «ابد و یک روز» و «بادیگارد» که با سانس های فوق العاده رکوردهای فروش روزانه را جابجا کردند، حالا تنها رقم میلیاردهایشان را افزایش می دهند.

شاید نگاهی به کارنامه فیلمساز محبوب دولت نشان بدهد که ماجرا از کجا آب می خورد. آیا مشکل تنها از تعداد سینماهاست؟ اگر چنین است چرا سه فیلم دیگر هومن سیدی مثل «آفریقا»، «سیزده» و «اعترافات ذهن خطرناک من» نیز با عدم استقبال مردم مواجه شدند؟ آیا دلیل خلق این رکورد که او چهارمین فیلم خود را ساخته اما هنوز جمع فروش فیلم هایش به یک میلیارد هم نمی رسد را نباید در نوع فیلم سازی، نگاه او و موضوعاتی که دنبال می کند جستجو کرد؟ 

جالب آنجاست که هومن سیدی متعلق به جریان فیلمسازی است که ادعای «سینمای مستقل» آنها گوش فلک را کر می کند. کسانی که مدام در رسانه ها و مصاحبه هایشان هرگونه نسبت و تعلق به حاکمیت را مذموم می شمارند و هر فیلمی که خوششان نیاید را با برچسب «سفارشی» تخطئه می کنند. اما وقتی کار به خودشان می رسد از کل حاکمیت طلب دارند و حتی از رئیس جمهور طلب سالن سینمای بیشتر می کنند!

با این حال هومن سیدی و دیگرانی مثل او که هیچ اقبالی در جذب مخاطب و کمک به اقتصاد سینما نداشته و ندارند همچنان فیلم می سازند و با فیلمسازی خود هرچه بیشتر مخاطب را از سینماها دور می کنند. اما چطور این اتفاق می افتد؟ چطور با وجود شکست های متعدد اقتصادی و ضررهای کلان، هیچ چیز در روند فیلمسازی آنها تغییر نمی کند؟ چنین سینمایی واقعا می تواند مستقل باشد؟

سعید سعدی، تهیه کننده «خشم و هیاهو» که تهیه کننده فیلم «سیزده» سیدی نیز بود، پاسخ جالبی درباره این ابهام دارد. پاسخی کوتاه اما پر معنی و عجیب! او که شب گذشته در استودیوی «هفت» کنار هومن سیدی نشسته بود درباره فروش فیلم گفت: «نفروختن فیلم در گیشه به ضرر ما نیست. با راه های دیگری مثل شبکه نمایش خانگی و فروش رایت های بین المللی هزینه ها تامین می شود. ما تقریبا هیچ گاه از ساخت فیلم ضرر نکردیم.» شاید بخشی از این «راه های دیگر» که سعدی از آن حرف می زند همان کمک های پنهانی باشد که از حساب نهادهای عمومی و دولتی به جیب تهیه کننده ها سرازیر می شود!