شکست و بدبختی انتهایی ندارد

نخستین فیلم رحمان سیفی‌آزاد مسیری را طی می کند که سینمای ایران تقریباً سه دهه پیش آن را طی کرده بود و سرشار از مضامین ملودرامی بود که در آن یک خانواده با بحرانی بی پایان ترسیم می شد و قرار نبود کوچکترین بارقه امیدی در آن جریان یابد. سینمایی که نفرین و لعل، تنها رویکردش بود و مفاهیم موجود در داستان نیز از اثری به اثری دیگر منتقل می شد.

مهتاب کرامتی در فیلم ماجان

« ماجان » با جر و بحث زن و شوهر بر سر نگهداری از کودک ناتوان آغاز می گردد و تا آخرین لحظات فیلم نیز این کشمکش جریان می یابد بی آنکه فیلمساز طی ساعاتی که به تماشای فیلم نشسته ایم، جزئیات بیشتری نسبت به چالش های متفاوت این خانواده به تصویر بکشد و در نهایت ایده بکری برای پایان دادن به این بحران داشته باشد. در « ماجان » شکست و بدبختی انتهایی ندارد و تلاش سازندگان این بوده تا هر چند دقیقه یکبار، تماشاگر با میزان بیشتری از مصیبت مواجه شود تا احساساتش جریحه دار شود.

فرهاد اصلانی در فیلم ماجان 

نگاه سانتی مانتال فیلمساز به سوژه داستانش چنان کهنه و نخ نما شده است که به سختی می توان آنچه که در فیلم به تصویر کشیده می شود را دنبال نمود. شخصیت پدر با بازی فرهاد اصلانی، آنتاگونیست یا شخصیت شروری است که فیلمنامه نویس آن را با قواعد کلاسیک سالهای گذشته سینما به شخصیت تبدیل کرده و به فیلم آورده، یعنی فردی که تحت هر شرایط شرور است و بس! فیلمساز در میان لحظات محبت آمیز شیرین مادر و فرزند در تمام دقایق فیلم، به یکباره این شخصیت منفی را وارد داستان می کند تا داد و بیدادی به راه بیفتد و صدایی بلند شود تا مخاطب از تماشای این فرد به خشم آید؛ روندی که هرگز در طول داستان تغییر خاصی به خود نمی بیند و ما دائم شاهد بگو مگویی بی منطق میان زن و مرد داستان هستیم.

سیما تیرانداز در فیلم ماجان

در سوی دیگر، فیلم در پرداخت شخصیت مادر چیزی بیشتری از رویکرد ضعیف شخصیت پردازی ضعیف زنان در سالهای دهه شصت سینمای ایران به نمایش نمی گذارد و تصویری کلیشه ای و رنگ و رو باخته از زن ایرانی ترسیم می کند که معتقد است هرچه که او بیچاره تر و مغلوب تر باشد، محترم تر و شریف تر است! جالب آنکه شخصیت زنِ داستان دچار هیچ چالشی در طول داستان نمی شود بطوریکه اگر ابتدای فیلم را تماشا نکرده به سراغ یک سوم پایانی آن بروید، چیزی را در مورد او از دست نداده دید! فیلم همچنین شخصیت زن دیگری هم دارد ( با بازی شهره سلطانی ) که به ظاهر خود اهمیت می دهد و پوششی رنگارنگ دارد و فیلمساز او را نماد جسارت نشان می دهد! تعریف های دو بُعدی از شخصیت های داستان در « ماجان » برجسته و ناامید کننده است.

مهتاب کرامتی در فیلم ماجان

انتخاب و بازی بازیگران نیز یکی از نقاط ضعف اثر است. مهتاب کرامتی در نقش اصلی فیلم، تلاشی تکراری انجام داده تا بتواند شکل و شمایل یک زن بیچاره و درمانده را به تصویر بکشد اما نه نوع بیان و نه چهره و حتی بازی او نتوانسته به نزدیک شدن او به شخصیت بینجامد. کرامتی انتخاب بسیار بدی برای چنین نقشی بوده و در طرف مقابل او، فرهاد اصلی نیز رفته رفته در حال تبدیل شدن به کلیشه خطرناک پدرِ خشن در سینمای است. تصویری که خود فرهادی سالهاست در شکل گیری آن در ذهن مخاطب نقش داشته و چنانچه این روند ادامه یابد، رفته رفته بازیهای ماندگار او از ذهن مخاطب حذف خواهد شد.

فرهاد اصلانی در فیلم ماجان

« ماجان » در نهایت با یک پایان بندی فاجعه آمیز به پایان می رسد تا سیر مشکلات فیلمنامه تکمیل شود و یکدست بودن آن را اثبات نماید. سکانس حضور پدر در کنار دریا و متحول شدن ناگهانی اون بی آنکه رویه فیلم چنین سرنوشتی را برای او تعیین نماید، باعث شده تا فیلم نزدیکی هرچه بیشتری به آثار مناسبتی تلویزیون داشته باشد و خبری از سینما در آن نباشد. فیلم که به پایان می رسد، نه بر داشته های مخاطب افزوده می شود و نه حال خوبی که روزش را بسازد نصیبش می شود. او تنها مصیب هایی را در جریان داستان شاهد بوده که بدون منطق و دلیل، سلسله وار پشت هم ردیف شده اند تا او با دیدن آن دچار فروپاشی احساسی شود؛ هرچند که فلسفه " فلاکتیسم " فیلمساز، سالهاست که در سینما رنگ باخته و اصولاً « ماجان » هم مسافر زمان است و باید به گذشته بازگردد!

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.