حاشیه های پروسه تولید فیلم تلألو(درخشش) (استانلی کوبریک،1980)

فیلم که بر اساس داستانی به همین نام از استفن کینگ ساخته شد فیلمی است که شباهت چندانی با نوشته اصلی ندارد و به نوعی ساخته و پرداخته ذهن خلاقانه کوبریک است. گفته می‌شود کوبریک بدنبال سوژه‌ای جهت فیلم جدید خود بوده و بهمین منظور قفسی از کتاب را بدرون اتاق کار خود می‌برد. منشی وی تعریف می‌کند کوبریک هر بار کتابی را برداشته و شروع به خواندن می‌کرد و پس از چند دقیقه آن را به دیوار روبرو پرت مینمود و سراغ کتاب بعدی می‌رفت. منشی وی متوجه می‌شود که کوبریک دست از این کار کشیده است و سراغ آقای کارگردان می‌رود تا چک کند که وی به چه کاری سرگرم شده است.

کوبریک در حال مطالعه کتاب درخشش اثر استیفن کینگ بود. کوبریک پس از خواندن کتاب از اینکه کینگ چقدر کند داستان خود را شروع می‌کند شاکی بود و تصمیم گرفت این امر را در فیلم تعدیل کند اما در هر حال این کندی جزیی از تار و پود داستان است. دوستانی که کتابهای کینگ را مطالعه کرده‌اند با نوشته‌های او آشنایی دارند. کینگ به مرور شما را به لبه پرتگاه می‌برد و سپس یک تکان کوچک کافیست تا شما با شتاب هر چه بیشتر به قعر دره‌ای بی انتها سقوط کنید! معروف است که کوبریک ساعت ۳ بامداد به کینگ زنگ میزده و از او در مورد اعتقادش به خداوند سئوالاتی مطرح می‌‌نموده است.
فیلمبرداری فیلم،اوایل 1978 در الستری آغاز شد.منطق و اصول‏گرایی کوبریک خیلی زود،تأثیر خود را بر این پروژه نشان‏ داد و معلوم شد که تولید فیلم بر طبق برنامه پیش‏بینی شده‏ نخواهد بود و روند کار خیلی بیشتر از 17 هفته طول خواهد کشید.کوبریک اندکی قبل از ساخت فیلم،اسباب‏بازی تازه‏ای‏ پیدا کرده بود که استدی‏کم نام داشت.او مخترع این وسیله، گارت براون را به عنوان اپراتور اصلی استفاده از آن برای‏ فیلمبرداری،به کار گرفت،کوبریک بسیار علاقه‏مند بود تا حرکت‏ جستجوگر استدی‏کم را در تضاد با فضا و محیط بزرگ هتل‏ اورلوک از نقطه نظر دنی تورانس کوچولو(دنی بوید)به هنگام‏ دور زدن با سه‏چرخه در راهروهای آن به کار برد.

در برداشت‏های آزمایشی اولیه،براون استدی‏کم را در گرمای‏ 110 درجه فارنایتی که به خاطر کیت‏های عظیم نور 70 هزارواتی ایجاد شده بود عبور داد تا دقیقا بتواند موقعیت و زاویه‏ مناسب دوربین را بر طبق خواسته کوبریک تعیین کند.

کوبریک برای این کار یک تخته سه لایی به درازای 300 فوت‏ سفارش داد تا صندلی اپراتوری استدی‏کم بر روی آن عبور کند و تمامی مسیر سه بار بازسازی شد تا از نرم و یکنواخت‏ بودن آن اطمینان حاصل شود.

پافشاری و اصرار کوبریک در گرفتن برداشت‏های فراوان به‏ زودی او را در نزد بازیگران و عوامل تولید غیر قابل تحمل ساخته‏ بود.در صحنه‏ای از فیلم استوارت اولمان(باری نلسون)به‏ جک تورانس(جک نیکلسون)می‏گوید«سلام جک!»-این‏ نما 35 بار برداشت شد.دیک هالوران(اسکاتمن کراترز)بی‏ سروصدا از یک استوکت(برف‏روب)خارج می‏شود و در خیابان‏ها قدم می‏زند(50 برداشت)،هالوران به وندی و دنی‏ آشپزخانه هتل را نشان می‏دهد(85 برداشت)،دنی دربارهء تونی‏ صحبت می‏کند(148 برداشت)دنی و...

جان بورمن کارگردان مشهور سینما قائل به این نظریه است‏ که«کوبریک سعی داشت تا بازیهایی را از هنرپیشگان بگیرد که از وخامت اوضاع و خستگی مفرط حاصل می‏شود».اما در این فیلم،کوبریک از اعمال تئوری فوق در مورد دووال نیتجه‏ای‏ جز ناکامی نگرفت.

او اغلب دووال را به خاطر واکنش‏های شدید و عکس العمل‏های‏ تند و احساساتی شدن‏های ناگهانی‏اش سرزنش می‏کرد و به‏ او خورده می‏گرفت تا جایی که داد و فریاد کوبریک درآمد و گفت:«پدر ما دارد درمی‏آید،ما داریم اینجا خودمان را می‏کشیم‏ و تو تازه می‏خواهنی برای نقش خود آماده شوی!تو مگر به غیر از اتلاف وقت بقیه،کار دیگری هم بلدی؟»

زمان فیلمبرداری عملا دو برابر شد و پس از آن به سه برابر رسید.فیلمنامه‏های روزانه کوبریک وقت نیکلسون خشمگین‏ و عصبانی را تلف می‏کرد و او مجبور می‏شد تا دیالوگ‏های‏ تغییر یافته را از شکل اولیه‏اش درآورد و ساده کند.نیکلسون‏ می‏گوید:کوبریک تنها کارگردانی بود که بدون وقفه نور صحنه‏ را روشن می‏گذاشت اما مجبور بودیم منتظر باشیم تا شکل‏ نهایی نورپردازی را روی ما تنظیم کند.یکی نیست به او بگوید وسواسی بودن و کمال‏گرا بودن دلیل نمی‏شود که تو آدمی‏ کامل باشی.

برداشتهای مکرر کوبریک در حین این فیلم یکی از ضرب المثلهای صنعت فیلمسازی شده است. او ۱۲۷ مرتبه از شلی دووال برای یکی از سکانسهای فیلم فیلمبرداری کرد. عصبیت شلی دووال در فیلم به خوبی مشهود است و این یک امتیاز برای وی بود زیرا نقشش نیز چنین چیزی را ایجاب می‌کرد. اسکاتمن کروترز به نقش آشپز سیاه پوست هتل مجبور شد ۴۰ بار صحنه درگیری با تبر را بازی کند و نهایتا دچار فروپاشی عصبی شده و با گریه به کوبریک گفت: "آقای کوبریک آخه چی از جونم میخواین؟" اما کوبریک سکانس خروج و فوران خون از درون آسانسور هتل اورلووک را تنها سه مرتبه تکرار کردو علت به سختی تکرار این صحنه بازمیگشت که هر بار آماده کردن آن ۹ روز طول میکشید! اما کوبریک پس از تماشای سکانس میگفت: "نه شبیه خون واقعی نشد". نکته جالب در مورد این صحنه این بود که اداره سانسور انگلستان از وفور این همه خون در یک سکانس به تنگ آمده و درجه فیلم را فقط برای بزرگسالان اعلام نموده بود اما کوبریک با زیرکی آنها را قانع کرد که این مایعی لزج خون نبوده بلکه "فاضلاب" است!

بازی جک نیکلسون در این فیلم خارق العاده است و می‌توان گفت وی یکی از زیباترین بازیهای عمرش را انجام داده است. فیلم کاندید سه جایزه اسکار بوده که یکی را کسب کرده است. موسیقی فیلم بی نظیر است و نکته جالب آن در تصنیف موزیک پیش از ساخته شده فیلم استو بدین معنا که این موزیک از سمفونیهای چند آهنگساز لهستانی برگرفته شده است و کوبریک با استادی آنها را با سکانسهای فیلم هماهنگ نموده است. هر پلان فیلم همچون یک تابلوی نقاشی یا قاب عکاسی است.

بازیگر نقش بچه فیلم تا ۱۲ سالگی نفهمید که در فیلمی ترسناک بازی کرده است. در صورتیکه در ۷ سالگی این نقش را بازی کرده بود. کوبریک حس مسئوولیت شدیدی در این خصوص احساس می‌کرد و بدین لحاظ این امر را از کودک هنرمند پنهان نگاهداشت تا به روحیه او لطمه‌ای وارد نگردد. حتی بار نخستی که "دنی للوید" این فیلم را واقعا تماشا کرد با خود استانلی کوبریک بود.

هتلی که در فیلم مشاهده می‌شود هتلی خیالی بود و هیچکدام از نماهای داخلی واقعیت نداشتند بلکه کلاً در استودیو ساخته و پرداخته شده بودند.
كوبریك همیشه از این نسخه راضی بود و در سال 1997 تدارك ساخت یك مجموعه تلویزیونی را بر اساس داستان كینگ می دید كه با مرگش به خواسته اش نرسید.

استیفن کینگ همیشه از نسخه ی کوبریک ناراضی بود و تدارک ساخت یک مجموعه نلویزیونی عظیم را در سال ۱۹۹۷ بر اساس کتاب درخشش داد. مجموعه بزودی فراموش شد اما فیلم کوبریک همچنان زنده و استوار است.

بازی بی نظیر ودیدنی "جك نیكلسن" نیز از نكته های جذاب این فیلم است. به اعتقاد بسیاری از كارشناسان بهترین فیلم تمام عمر جك نیكلسن در این فیلم بوده است. جک نیکلسون با آن تبر بزرگش یکی از ماندگارترین شخصیتهای تاریخ سینما را رقم زد.

"درخشش" قصه خشم است، خشمی كه اخلاق حیوانی را وقع می‌نهد و خاستگاهش چیزی نیست جز عقده، حقارتها و كاستیهای شخصیتی یك انسان. او یك مسئله روانشناسانه را مطرح می‌كند.

هتلی كه در فیلم مشاهده می شود خیالی بوده وواقعیت نداشته است بلكه تمام نماهای داخلی در استودیو ساخته وشبیه سازی شده اند فیلم 31 میلیون دلار در آمریکا فروش رفت.نقدهای نوشته‏ شده به شدت شاهکار بودن این اثر را نفی می‏کردند.

استیفن کینگ(نویسنده رمان تلالو)در نقدی نوشت:«این‏ فیلم شبیه اتومبیلی بسیار زیباست که موتور ندارد!»