تقابل سنت و روشنفکری

فیلم با شروعی مبهم که تاریکی صدای حرکت قطار و قبل از همه خونی که بر روی زمین جاری است نماد این ابهام شروع می شود. و از همین لحظه شروع می توان تصور سرگردانی و بیگانگی را در خود احساس کرد. سرگردانی ای که یقینا در آخر به ویرانی ختم خواهد شد و قبل از شروع فیلم از صدای تپشی که از حرکت قطار ایجاد می شود می توان این ویرانی و اضطراب را به خوبی درک قرین به شهود کرد .

به هر صورت این فیلم روایت گر سرگذشت انسان امروزی و بحرانی که در مواجهه با زندگی روزمره و لایف استال خود که غالبا و نه لزوما برگرفته از تمدن غربی و شبه روشنفکری وارواتی است. لذا مشاهده می شود سرگردانی حاصل شده از این وضعیت آنقدر گنگ و غریب است که شاید هرگز نتوان از دل روشنفکری و مدرنیته غربی مسیری برای رهایی و خروج از آن پیدا کرد. چراکه متاسفانه اصل روشنفکری و یا مدرنیته غربی به اصاله وارد ایران نشد، بلکه تنها برداشت و قراءتی تحریف شده و نارس در قالب شبه روشنفکری و شبه مدرنیته به ایران تحمیل شد و از این روی مشاهده می شود مشکلات جوامع شبه روشنفکر و شبه مدرن بسیار پیچیده تر و بعضا بغرنج تر از جوامع غربی است.

مهناز افشار در فیلم بیگانه

درنتیجه زمانی که برای مواجهه با این اشباح به علوم انسانی اسلامی و یا ایرانی مراجعه می کنیم آن را ابتر دیده و زمانی که به ناچار به علوم انسانی غربی هم پناهنده می شویم بازهم این علوم عصر مدرنیته را ناقص و غیر پاسخگو می یابیم. چراکه ما چیزی ساخته ایم که تحریف شده و غیر اصیل است، از این روی ما می مانیم و مرحله عملی بدون مرحله اول و دوم که جهان بینی و ایدءولوژی است.

در این فیلم هم ما شاهد به انتها  رسیدن مسیر حرکت زن اغواگر می باشیم که حالا بعد از از دست دادن زیبایی نمادی از فردیت و اعتماد به نفس و ثروت نمادی از اجتماع و غرور سعی در نجات خود دارد. منتها حال بعد از اینکه سال ها به همنوعان خود پشت کرده، اینک آنها هستند که سعی در کمک به او دارند، اگرچه گذشته این زن مانع از یاری به او می گردد.

در این فیلم نسرین که حالا نمادی از زن اغواگر و خودخواه است، انسانی که از شبه روشنفکری باری به هرجهت بودن را به ارث برده تا جایی که حتی فرزند خود را در این راه ترک کرده، اینبار دلداده مردی می شود که نه شبه روشنفکر بلکه در مسیر تقلید از شبه روشنفکر ها است، مردی که بعد از سال ها قصد پشت سر گذاشتن سنت را داشته منتها همچنان ملاکات آن را برای خود با ارزش می شمارد.

منتها اینبار نه غرور و دروغ بیمارگون نسرین که گذشته او از طرفی و صداقت او از سوی دیگر مانع این وصل سنت و بازگشت از شبه ها است و در انتها باز هم به سرگردانی و حیرانی بی بازگشت ختم خواهد گشت.

و این تاثیرات همان تقلیدی است که پشتوانه ایدءولوژیکی نداشته و لذا پاسخی هم برای آن نمی توان یافت. تقلیدی که نه ابتدا و بنیانی داشت ونه انتها و غایتی.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.