ساده مانند مستند

علیرضا امینی در «بلوک 9 خروجی 2» دوباره سراغ یک مسئله اجتماعیِ خانوادگی رفته است. زوج‌هایی که در رابطه خود موفق نبودند و تمام تلاش‌شان را برای بهبود زندگی خود می‌کنند. خانوداه‌هایی که به هر دلیلی در وضع مناسبی نیستند و شرایط زندگی نیز بر علیه آنهاست و سختی‌ها به قدری بر سرشان آوار می‌شود که کاری از دستشان بر نمی‌آید و تنها راهی که برایشان مانده است، فریاد زدن و گریه کردن است. اساسا این مسئله برای علیرضا امینی تبدیل به یک «دغدغه» یا «موضوعِ فیلم» شده است که در اکثرِ کارهای خود آنرا تکرار می‌کند.

الهام کردا و امیرجعفری در نمایی از فیلم بلوک ۹ خروجی ۲»

علیرضا امینی اصولا در کارهایش راهکار ارائه نمی‌دهد. اما به خوبی نشان می‌دهد که مشکل کجاست. چه شده که افراد قصه به این روز افتادند. کجای راه را اشتباه آمده‌اند و اگر چه اتفاقی می‌افتاد، اکنون این تنش‌ها نبود یا حداقل کمتر بود. علیرضا امینی بیشتر از اینکه روایت سینمایی داشته باشد، روایت مستند دارد. او بخشی از زندگی شخصیت‌هایش را انتخاب می‌کند و آنرا به تصویر می‌کشد. چند روز با حساس ترین لحظاتِ زندگیِ شخصیت‌ها همراه می‌شود و با قاب‌هایی ساده مانند فردی دیگر شاهد ماجرا است. علیرضا امینی در کارهایش از میزانسن و دکوپاژ عجیبی استفاده نمی‌کند. کات‌های زیادی نمی‌زند و پلان‌های طولانی ضبط می‌کند. دوربین معمولا روی دست و ثابت است. اساسا از نورپردازی هم استفاده نمی‌کند. انگار که شخصی دیگر که ما شاهدش نیستیم، یک دوربین ساده در دست داشته باشد و با این خانواده همراه شود و قسمتی از زندگیشان را برای ما ضبط کند. با این شیوه کار برای گروه ساده‌تر است اما روشی است که تاثیر گذاری خود را دارد. کارهای علیرضا امینی از همین عنصرِ مستند گونه‌اش برای نزدیک شدن به مخاطب استفاده می‌کند و باور پذیر می‌شود. گزافه گویی نمی‌کند و به اندازه همان چیزی که لازم است را می‌گوید. این فیلم‌ها از آنجایی که خیلی از المان‌های عجیب و عناصر بصری پیچیده استفاده نمی‌کنند، تبدیل به یک فیلم دیالوگ محور می‌شوند. دیالوگ‌ها نقش اساسی در منتقل کردن حس و دادن اطلاعات ایفا می‌کنند و بازیگرها برای انتقال این حس بزرگترین مسئولیت را دارند که خوشبختانه موفق عمل کرده‌اند. معمولا پایانِ این فیلم‌ها رها شده به نظر می‌رسند اما همانطور که گفتم، این فیلم‌ها روایتِ بخشی از زندگی چند نفر است. فیلمساز نیز در آن مدت زمانی که در اختیار داشت، کار خود را انجام داده و حرف خود را زده است. به مخاطب فهمانده که مشکل از کجا بوده. مخاطب را به فکر وا داشته و تاثیر خود را گذاشته است. پس نمی‌توان انتظار پایانی متفاوت تر از این را داشت. زیرا ادامه این روند فقط و فقط تکرار مکررات است.

حمیدرضا آذرنگ و پانته آ بهرام در نمایی از فیلم بلوک ۹ خروجی ۲»

جدا از اینها این فیلم و به طور کلی این سبک، نقاط ضعفی نیز دارد. اول از همه تولید فیلم به این صورت بسیار برای عوامل ساده‌تر است و در جلب کردن مخاطب نیز تاثیر می‌گذارد. عموما این فیلم‌ها مانند دکوپاژشان، اکران ساده و بی سر و صدایی دارند. انگار که آمده‌اند یک ساعت و نیم حرف‌شان را بزنند و بروند. از طرفی این سبک کار برای مخاطب بسیار تکراری شده است. چه بسا علیرضا امینی نیز چنین کاری را قبلا ساخته است و از همان المان‌های تکراری استفاده کرده است. برای مثال مگر می‌شود در این فیلم‌ها «جر و بحث» و «دعوا زیر بارون» ندید؟ پس با موضوع جدیدی طرف نیستیم و این فیلم می‌تواند یادآور این مسئله در جامعه باشد و به همین دلیل فیلم فروش بالایی نخواهد داشت. زیرا مخاطب با چیز جدیدی روبرو نمی‌شود. به شخصه معتقدم این فیلم‌ها برای نمایش خانگی مناسب‌تر هستند و تاثیر گذارتر خواهند بود.

«بلوک 9 خروجی2» فیلمی تاثیر گذار است که از دیدن‌ش پشیمان نمی‌شوید اما برایتان حتما تکراری جلوه خواهد کرد. منتظر شگفتی نباشید چون فیلم می‌خواهد به ساده ترین روش حرف خود را بزند و برود.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.