پوران درخشنده و دهه شگفتی‌ها

 تمام این فیلم ها تکراری است. درهای تلویزیون متاسفانه به روی تولیدات جدید سینمای ایران تقریباً بسته شده است. در حالی که در دنیا چنین نیست و تلویزیون یکی از پشتوانه های مهم سینما به حساب می آید. وقتی تلویزیون اختراع شد، سینما در مقابل رقیب نو رسیده و تازه نفس عقب نشست. اما چندی نگذشت که تلویزیون و سینما به یاری هم آمدند و به اشکال مختلف به هم کمک کردند.
سینما از تلویزیون برای معرفی و بازاریابی فیلم هایش کمک گرفت. تلویزیون فیلم های سینمایی را پس از نمایش عمومی خریداری کرد و به نمایش گذاشت و به این ترتیب باعث تقویت بنیه مالی سینما شد. امروزه بسیاری از مردم در خانه از تصویر اشباع می شوند و دیگر رغبت چندانی برای رفتن به سینما از خود نشان نمی دهند. بنابراین سازند گان فیلم های سینمایی بخشی از مخاطبان بالقوه خود را از میان تماشاگران خانگی بر می گزینند. اما متاسفانه مدتی است که تلویزیون با سینمای ایران قهر است و در نتیجه سینما ی ایران یکی از منابع مالی خود و بخشی از مخاطبان بالقوه اش را از دست داده است. 
    
امیدواریم ابرهای تیره هر چه زودتر کنار برود و سیما و سینما بار دیگر به یاری هم بیایند و به ارتقای کیفی یکدیگر کمک کنند. تماشای فیلم های قدیمی ایرانی، به خصوص فیلم های دهه 1360، فرصت مناسبی به وجود می آورد که گذشته سینمای ایران را احضار کنیم و مورد بازخوانی مجدد قرار بدهیم. دهه 1360، دهه شگفتی ها است. بسیاری از فیلم های آن دهه فرسوده شده اند و برای تماشاگران امروزی قابل تحمل نیستند. اما در همین دهه، پاره یی از فیلمسازان قدیمی آغاز به کار کردند و تعدادی از ماندگار ترین و افتخارآمیز ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران را ارائه دادند.
 

هما روستا و امین تارخ در فیلم پرنده‌ی کوچک خوشبختی

در همین دهه، فیلمسازان نو رسیده یی از راه رسیدند و آثار ارزنده یی آفریدند و در این میان محسن مخملبافعصر طلایی حیات هنری اش را رقم زد و با خلق چند اثر متفاوت و به یاد ماندنی، به پدیده سینمای ایران بدل شد. در همین دهه، تعدادی از فیلمسازان زن پا به عرصه سینما ی حرفه یی ایران گذاشتند و در این میان پوران درخشنده با فیلم های رابطه (1365) و پرنده کوچک خوشبختی (1366) اولین نفر بود. فیلم اخیر مورد استقبال مردم قرار گرفت، اما منتقدان فیلم را زیاد جدی نگرفتند و مورد حمایت قرار ندادند.
    
 در حالی که فیلم پرنده...، بسیار سرتر از نخستین تجربیات دیگر زنان فیلمساز ایران بود. اما دیگران بخت آن را یافتند که مورد حمایت منتقدان قرار بگیرند و درخشنده این شانس را نداشت. ویتگنشتاین می گوید آثار هنری برای ماندگار شدن می باید به وسیله عالمان هنر کشف شوند. 
    
منتقدان در مقیاس تولیدات سینمایی نقش همان عالمان هنر را دارند. شما کدام فیلمساز مهم ایران و جهان را می شناسید که توسط منتقدان کشف نشده باشد؟ چنین فیلمسازی هرگز زاده نشده است. اگر پوران درخشنده مورد حمایت قرار می گرفت و فیلم هایش به شکل بی طرفانه یی نقد و ارزیابی می شد، شاید سرنوشت بهتری پیدا می کرد و آثار ماندگارتری از خود به یادگار می گذاشت. پرنده... در زمان خود و در قیاس با فیلم های تجاری و مصرفی اتفاق تازه یی بود و درخشنده در کنار سیل فیلم های خشن و مردانه و یا ملودرام های سوزناک و خانوادگی، به نابهنجاری های رفتاری دختری کر و لال پرداخته بود که در آن زمان موضوع تازه یی بود.
    
البته کشمکش های این دختر با معلمش، تا حدودی شبیه معجزه گر اثر آرتورپن بود. اما در مقیاس سینمای ایران تجربه تازه یی به حساب می آمد. درخشنده  در بازی گرفتن از نابازیگر فیلم، که واقعاً دختری کر و لال بود، توانمندی زیادی از خود نشان داد و در نتیجه بازی این دختر، به یکی از بهترین بازی های نابازیگران در تاریخ سینمای ایران بدل شد. نقش مقابل این دختر را هما روستا بازی می کرد که به نظر می رسید چندان در اختیار فیلمساز نیست و به شیوه خود بازی می کند.
    
 نتیجه آنکه در مقایسه با بازی طبیعی و ریزبافت آن دختر، بازی روستا نمایشی و بسیار مبالغه شده از کار درآمده است. در این فیلم بازیگران به جای خود صحبت می کنند و در شرایطی که اغلب فیلم های آن دوران دوبله بود، صدای اصلی بازیگران طراوتی به این فیلم بخشیده است و تماشای آن را برای مخاطب امروزی نیز دلچسب کرده است. درخشندههنوز تمام نشده است و امیدواریم که بار دیگر در سینمای ایران کشف شود. 
    

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.  [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]