مخاطب پشت هندی‌کم!!!

خرس نقره ای بهترین کارگردانی از جشنواره ی برلین، بهترین فیلم جشنواره ترایبکا، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه مردمی، بهترین کارگردانی، بهترین صدا و نامزد دریافت ده سیمرغ بلورین از بیست و هفتمین جشنواره ی فیلم فجر. چه خبراست؟ قبل از دیدن فیلم با خواندن جایزه های دریافتی درباره الی مخاطب حس نا ملموسی به فیلم پیدا میکند، و به خود میگوید حتما یک فیلم خسته کننده مثل فیلم بادبادک سفید مجید مجیدی است. اما با دیدن فیلم، مخاطب چه یک فیلم بین آماتور باشد چه یک نقاد تشنه ی نقد. محو فیلم زیبای درباره الی می شود. شاید داستان درباره الی را بتوان در دو خط خلاصه کرد:"خانواده ای که برای تفریح به شمال می روند همراه آنان دختری بدون اجازه ی نامزد خود به دعوت سپیده به قصد آشنایی با احمد یکی از افراد خانواده که تازه از آلمان آمده، راهی آنها می شود و سپس در دریا غرق می شود" اما همین چند خط بگونه ای بازی و کارگردانی شده است که 120 دقیقه ی فیلم را حتی برای یک لحظه پلک زدن هم رها نمیکنیم. فیلم درباره الی با کار گردانی و نویسندگی و تهیه کنندگی خارقولاده ی اصغر فرهادی و با بازی فراموش نشدنی، گلشیفته فراهانی، ترانه علیدوستی، شهاب حسینی، مریلا زارعی، مانی حقیقی، پیمان معادی، رعنا آزادی ور، احمد مهرانفر و صابر ابر، به قدری حرفه ای و طبیعی بازی شده است که در حین دیدن فیلم هر چه بخواهیم سعی کنیم تا عوامل پشته صحنه را در آن فضا تصور کنیم موفق نخواهیم شد!!! درباره ی الی ما را به یاد لحظاتی می اندازد که در پیک نیک های خانوادگیمان در حال فیلم برداری مناظر را از پشت دوربین هندی کم میبینیم!!! ما در صحنه حضور داریم فقط از پشت یک دریچه صحنه ها را می بینیم. درباره ی الی چنین حسی به ما میدهد. فیلمی که به عقیده ی من کلمه ای فرا تر از طبیعی را لایغ است. گر چه برخی درباره ی الی را همانند فیلم "ماجرا"ی آنتونیونی می پندارند و الی (ترانه علیدوستی) را برداشتی از آنا و حتی احمد (شهاب حسینی) و سپیده (گلشیفته فراهانی) را برداشتی  از ” ساندرو ” و ” کلودیا" ی فیلم آنتونیو نی، ولی درباره الی فیلمی کاملا مستقل و منحصر به فرد است. فیلمی که تک تک سکانس هایش حساب شده و تامل برانگیز است. فیلم برداری فیلم که در برخی صحنه ها از تکنیک دوربین روی دست و جامپ کات استفاده کرده است به طبیعی بودن فیلم قدرتی مضاعف بخشیده است. چون بیشتر صحنه های فیلم در روز بازی شده است شاید جای زیادی برای صحبت در مورد نورپردازی باقی نماند. یا اینکه بیشتر پلان ها نزدیک دریا گرفته شده است و موج های دریا، باد و دیالوگ های بازیگران در هم ملطمق شده اما صدا برداری قابل توجه فیلم قابلیت تفکیک صدا ها را در عین طبیعی جلوه کردن به بیننده عرضه میکند. موسیقی فیلم خوب کار شده و حتی تیتراژابتدایی فیلم هم خارقولاده و در نوع خود یونیک و تک است. تیتراژی خاص، که از داخل یک صندوق صدقات آغاز می شود و استارت فیلم را هم از همان جا میزند. بعد از پخش فیلم در سینما سایت های هیت آهنگ مملو شده بود از موسیقی تیتراژ تاثیر گذار درباره الی... .

ترانه علیدوستی در فیلم درباره الی

. از مباحث فنی فیلم که بگذریم میرسیم به موضوع فیلم. اینکه درباره الی به دنبال چه بود؟آیا این فیلم سوالی کلیشه ای را که در ذهن همه ی نسل سومی ها است مطرح کرد.هنگامی که از یکدیگر میپرسند: بین خیانت معشوقه ات به تو، و مرگ او کدام را انتخاب می کنی؟؟؟!!! آن دسته از افرادی که جواب دوم را قبول دارند، پایان فیلم برایشان یک هپی اندینگ) Happy Ending) تمام و کمال بوده، و لی دسته ی اول ناراضی از این هستند که چرا دختری که بعد از شناخت نامزدش تصمیم خود را گرفته تا با فرد دیگری باشد در پایان یک گناه کار محسوب می شود که در دل دریا مجازات میشود در صورتی که تقریبا احمد هم داستانی شبیه به همین داشته است. و پس از ناکامی با ازدواج خود با همسر آلمانیش تصمیم دوباره اتخاز کرده است. این دسته افراد از تبعیض جنسی و شکاف های فرهنگی جامعه دم میزنند. که با شناختی که از اصغر فرهادی داریم این برداشت ها از ذهن بیننده عجیب هم نیست. و شاید به نوعی خواسته ی فرهادی ای که پیکان حمله ی خود را به سوی فرهنگ نا بجای ایرانی گرفته است هم همین باشد. به قول منتقدی شاید "درباره ی الی مشخصا ادای دینی نامحسوس به سینمای روشنفکری دهه ی شصت اروپاست که همزمان با اشاعه ی موج چپ ، خود را به عنوان سینمای مدرن تثبیت کرد .سینمایی که درصدد مبارزه با آن شکل کنسروی روایت های منطقی ، غیر موسع و هنجارطلب بود." از همین رو برخی درباره  الی ِ اصغر فرهادی را با ماجرا ی آنتونیو نی مقایسه می کنند. که البته "پست مدرنیست. بلاگفا" با این ایده صحوا مخالف است. شاید فرهادی با یک تیر چند نشان زده و در عین حال به این موضوع هم اشاره داشته است که خانواده ی فرهاد قبل از گم شدن الی او را دختری معصوم می پنداشتند ولی به محض عوض شدن اوضاع ذهنیت آنها هم نصبت به او تغییر کرد و معصومیت او را زیر سوال بردند. این سست عنصری در تصمیمات که در جامعه، با تغییرات کوچک، به فور شاهد آن هستیم شاید طعمه ی اصغر فرهادی برای به چالش کشیدن و نمایش این موضوع در فیلمش بوده است.

شهاب حسینی و احمد مهران‌فر در فیلم درباره الی

شاید تنها ایرادی که بتوان به درباره الی گرفت یکی از سکانس های پایانی فیلم است. اصغر فرهادی می توانست با حذف صحنه ای که نامزد الی او را در سردخانه شناسایی میکند پایان فیلم را به طرز زیبایی غنی و پر محتوا کند. و الی را در دریا ی ذهن بییننده یک مجهول همیشگی کند!!! به طوری که بیننده را در دوگانگی ِ اینکه آیا الی مرد، یا ایا فرار کرد، یا چه شد؟؟؟  به اسیری بکشد. اگر این صحنه حذف می شد شاید مخاطب بعد از دیدن فیلم به تامل عمیق تری فرو میرفت اما فرهادی به بیننده زحمت زیادی نداده و انتهای فیلم را بسته است. این موضوع که البته صلیغه ای  است شاید تنها ایرادی است که بشود به فیلم درباره ی الی گرفت. فیلم برداری دوربین روی دست، جامپ کات ها، شوخی ها و روابط دوستانه و خانوادگی ، آزادی بیان نسبی در دیالوگ ها، بک ووکال های حساب شده. همه و همه عامل های مهمی در طبیعی بودن فیلم هستند. با تمام این تفاسیر است که بعد از انتهای فیلم آن حس ناملموسی که قبلا ذکر شد از بین می رود و بیننده با خیال راحت میگویید نه تمام جوایز حق دریاره الی بود. و 120 دقیقه ای که صرف شده را صرف یک شاهکار هنری وطنی میپندارد. درباره ی الی در بین زمانه ای که فیلم های ایرانی فقط جنبه ی تجاری پیدا کرده است  نه به جرات بلکه به راحتی میتوان گفت یک شاهکار و افتخار برای سینمای ایران است.