فیلمی با مخاطبان خاص

فیلم پله آخر ساخته علی مصفا ، یک فیلم عامیانه پسند نیست بلکه یک فیلمی است با مخاطبان خاص. مخاطبان واقعی سینما که علل حوادث برایشان مهم نیست ولی مخاطب عام سینما باید دلایل وقایع فیلم جز به جز، فریم به فریم برایشان گفته شود .سکانس اولیه این فیلم سکانس پایانی فیلم است. سکانس پر معنی است ، سکانسی که شخصیت اصلی قصه ی ما با بازی لیلا حاتمی بعد از فوت همسرش در یکی از پلان های فیلمبرداری ناخداگاه خنده اش می گیرد . خنده ای که تمامی ندارد و در آخرین سکانس فیلم شخصیت زن قصه ی ما شوهرش را در پشت صحنه فیلمبرداری  فرض می کند  و فکر می کند  مثل همیشه او هست ولی نبود . اما با توجه به همین رویاگونه بودن این شخصیت در پایان متوجه شدیم که این شخصیت از آغاز تا پایان فیلم  تغییر اساسی می کند .و وقتی شوهرش را در فضای سورئالی فرض می کند آن پلان را به خوبی بازی می کند . تدوین به روایت فیلم خیلی کمک کرده است چون این فیلم با این موضوعیت و با این حجم دکوپاژ و سکانس های تو در تو مشابه هم ، تدوین کردنش کمی با مشکل مواجه می شود   اما تدوینگر این فیلم خیلی ماهرانه عمل کرده است .بعضی از سکانس های این فیلم مثل سکانسی که علی مصفا همراه با همسرش پیش به سوی لوکیشن فیلمبرداری می روند یا سکانسی که علی مصفا و همسرش دعوت می شوند به یک مهمانی و آن حیاط و آن آش درست کردن ها مخاطب را ناخداگاه می برد به سکانس های ناب فیلم لیلا و یک بوی صمیمتی در این سکانس ها دیده می شود که نشان از آن دارد که علی مصفا پیروی کرده است از بعضی از دکوپاژ ها و میزانسن های بی نظیر داریوش مهرجویی در فیلم لیلا .نیم ساعت اولیه فیلم بسیار خوب پیش می رود ولی بعد از نیم ساعت آغازین فیلم ، ریتم فیلم کم کم کند می شود و آنقدر فلاش بک می خورد  که به جایی می رسد که بعضی از سکانس ها  برای مخاطب اذیت کننده می شود مخصوصا برای مخاطب خاص ، و مخاطب عام هم که با دیدن پنج دقیقه از فیلم ، مابقی فیلم را نمی تواند ببیند و مجبور می شود سالن سینما را ترک کند . و به همین دلیل این فیلم فروش اصلی خودش را نمی کند چون  فیلمی است که برای مخاطب خاص سینما ساخته شده است نه مخاطب عام و به علاوه این نکته ، باید این را هم در نظر داشت که  این فیلم در زمان خوبی اکران نشده است . این فیلم بعد از جشنواره فیلم فجر اکران عمومی اش آغاز شد خیلی واضع است که این فیلم نمی تواند فروشش را بکند .

اما این را هم باید در نظر گرفت که پله آخربهترین فیلم در حال اکران است و به همین دلیل هم کف فروشش خیلی عالی بوده است و بیشتر از مابقی فیلم های در حال اکران هستند .اگر این فیلم را با فیلم قبلی علی مصفا که یک فیلم ویدیویی بوده است که در شبکه نمایش خانگی چند سال گذشته توزیع شد مقایسه کنیم متوجه خواهیم شد  که این فیلم از تمام لحاظ بهتر از سیمای زنی در دور دست است از دکوپاژ بی نظیر پله آخر  گرفته تا فضاسازی و طراحی صحنه و لباس بی نظیر این فیلم .طراحی لباس این فیلم که توسط لیلا حاتمی انجام شد خیلی عالی بود و باید گفت که بسیار هوشمندانه عمل کردند خانم حاتمی .یکی از نکات ضعف فیلم که در کلیت فیلم خیلی به چشم می خورد این است که شخصیت پردازی اکثر نقش ها به جز علی مصفا ، ضعیف است البته این مشکل و این ضعف فقط برای این فیلم محسوب نمی شود امروزه  فیلمی ساخته نشده است که شخصیت پردازی کامل و جامع ای داشته باشد از شخصیت های فیلمش .پله آخر دو روایت متفاوت از دو نگاه متفاوت دارد . روایت اول حال و هوای شخصیت زن قصه را  می بینیم که بعد از مرگ شوهرش  بسیار غم انگیز و افسرده است و نیم ساعت بعدی فیلم را شاهد دیدن روایت دوم این فیلم هستیم . روایتی که روایت گر آن علی مصفا است و درباره خودش می گوید ،  درباره مرگش می گوید . درباره مرگ سخن می گوید . و این دو روایت مختلف فیلم را بسیار جالب و خاص کرده است . و یکی از دلایلی که مخاطب عام با این فیلم نمی تواند ارتباط برقرار  کند همین  مسئله است چون که اگر ما یک روایت مشخص در این فیلم می دیدیم  شاید باز هم برای مخاطبان عام فیلم سردرگمی ایجاد شود  ولی حداقل می توانستند به طور کامل و تا پایان این فیلم را ببینند .مثلا فیلم چیزهایی هست که نمی دانی که از یک نوع روایت پیروی می کند و جز روایت راننده تاکسی ، روایتگر دیگری نمی بینیم کمی بهتر می تواند با مخاطبان عام ارتباط برقرار کند . اما چیزهایی هست که نمی دانی سکانس های پایانی اش برای مخاطبان عام علامت سوال های فراوانی است .

در پایان باید گفت که این فیلم نشان از آن داشت که علی مصفا در فیلمسازی مانند بازیگری موفق است و ای کاش این مسیر فیلمسازی اش را ادامه بدهد چون فیلم های کامل تری چشم انتظارش هستند . علی مصفا جز آن دسته از کارگردانانی است که فیلم به فیلم پیشرفت می کند و مطمئن هستم فیلم بعدی این کارگردان فیلم مهمی خواهد شد .

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید. 

[منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]